294. නිල් කට්රොල් මල්.......

 පියුමක් රැගත් ළඳ - අජන්තාවේ සිතුවමකි 

අසූව දශකයෙහි මැදභාගයෙහි පමණ දඹුල්ලෙහි කාර්මික විද්‍යාලයක් ඇරඹුනු වහාම මම රැකියාවන්හි නියුක්තවූවන් උදෙසා එහි පැවැත්වෙන බවට රජයේ ගැසට් පත්‍රයෙහි පළකොට තිබූ අර්ධකාලීන වෘත්තීය පාඨමාලාවක් සඳහා අයදුම් කළෙමි. 

අපොස උසස්පෙළ විභාගයෙන් අනතුරුව සැලසුම්කරණය පිළිබඳ එක් අවුරුදු කාර්මික විද්‍යාල පාඨමාලාවක් හැදෑරීමෙන් අනතුරුව මම රැකියාවක් කිරීමට තීරණය කළෙමි. මේ වනවිට මගේ මව්පියන් දෙදෙනාම විශ්‍රාම ලබා සිටියෝය. රජයේ සේවයෙන් ලැබුණු වැටුප හැරුණුකල වෙනත් කිසිදු ආදායම් මාර්ගයක් නොවූ ඔවුන්හට දරුවන් තිදෙනෙකුට ආහාරපාන, ඇඳුම් පැළඳුම් සහ අධ්‍යාපනය ලබාදෙනවාට අමතරව තම පවුල් වෙනුවෙන්ද මාස්පතා යම් වියදමක් දැරීම අනිවාර්ය වූයෙන් සැලකියයුතු මුදලක් මහජන බැංකුවෙහි පවත්වාගෙන ගිය ඔවුන්ගේ හවුල් ගිණුමෙහි කිසිදිනෙක ඉතිරි නොවීය. 

එබැවින් විශ්‍රාම ලැබූ මතු එතෙක් පදිංචිව හුන් රජයේ නිල නිවස ආපසු භාරදුන් ඉක්බිති ඉඳුම් හිටුම් ගැටළුව මතුවන බව දත් ඔවුහු විශ්‍රාම යාමට වසරකට පමණ පෙර තමන් වැර වෑයමෙන් ඉතිරිකොට තිබූ සුළු මුදල සහ ඉඩමක් මිළදී ගැනීම උදෙසා එදවස රජයේ සේවකයින්හට රාජ්‍ය බැංකුවලින් ලබාදුන් ණය මුදල ද උපයෝගී කොටගෙන මවගේ පාරම්පරික නිවස ආසන්නයේම පැරණි මාදිලියේ නිවසක් සහිත කුඩා ඉඩම් කැබැල්ලක් මිලයට ගත්හ. 

1984 වසරෙහි ජූනි මස මුල් සතියේ දිනෙක පුරා සතළිස් වසක රජයේ සේවයට සමුදුන් මපියාණෝ සියළු රජයේ සේවකයින්ට පොදුවූ ස්ථානමාරු ලැබ දිවයින පුරා කල සංචාරයට තිත තබා වසරකට පෙර මිළදීගත් නිවසෙහි අඹුදරුවන්ද කැටුව පදිංචි විය. 

ඒ වනවිට මගේ කුළුඳුල් රැකියාවෙහි නිරතව හුන් බැවින් මම අනුරාධපුරයෙහිම නතර වූයෙමි. කාර්මික විද්‍යාල පාඨමාලාව හදාරන අවදියෙහි දැන හඳුනාගත් මිතුරකුගේ මාර්ගයෙන් ඔහුගේ නිවසට යාබද නිවසෙහි මාස කිහිපයක් ද ඉන්පසු තවත් මගේ කාර්මික විද්‍යාල මිතුරකු හා සමඟ ඔහුගේ බන්ධනාගාර නිළ නිවසෙහිද මම කල් ගත කළෙමි.( දෙවනුව සඳහන් කල මා මිතුරා කාර්මික විද්‍යාල පාඨමාලාව අතරමඟ අතැර බන්ධනාගාර සේවයට එක්වූ බව මෙහි ලා සඳහන් කල යුතුය ) 

මාසය අවසානයෙහි සැළකිය යුතු මුදලක් අතට පත්වුනු, එසේම දෙමව්පිය අධීක්ෂණයකින් තොරව ගතවුනු වසර අඩකට ආසන්න ඒ කාලය සිහිපත් වන කල අදටද මසිතේ හටගනුයේ සියුම් සතුටක් හා සමඟ මුසුවුනු කණගාටුවක් වන් හැඟීමකි. 

යන්තමට අකුරු කියවිය හැකි අවධියට එළඹෙන්නාත් සමඟම අතට අසුවන ඕනෑම පොතක් දිවා රාත්‍රී නොතකා කියවීමේ පුරුද්ද හේතුකොටගෙන පුරාණ ඉතිහාස කථා කෙරෙහි මසිත හටගත් නොතිත් ඇල්ම වඩාත් වර්ධනය වූයේ එවකට රට පාලනය කල සිරිමා බණ්ඩාරනායක මැතිණියගේ ප්‍රධානත්වයෙන් යුතු සමගි පෙරමුණු රජය විසින් නව විෂයමාලා නිර්දේශය යටතේ සයවන පංතියෙහි පටන් ඉගැන්වීමට නියම කොට තිබුණු සමාජ අධ්‍යයනය විෂයය හේතුකොටගෙනය. 

නයිල් නදී ශිෂ්ඨාචාරයෙන් ඇරඹී දෙගංමැදි රාජ්‍යය, හොවැංහෝ නදිය අසබඩ පැනනැඟි චීන ශිෂ්ඨාචාරය හරහා මොජෙන්ජෝදාරෝ හරප්පා කරා ඇදී ආ මානව සංවර්ධනය ඉන්පසු ග්‍රීක සහ රෝම සභ්‍යත්වයන් වෙත යොමුවු අයුරු විෂයභාර ගුරුවරයා වූ ජයසේකර මහතා විස්තර කරනු තුදුස් වියේ පමණ පසුවූ අප අසා සිටියේ අයාගත් දෑසිනි. 

සමාජ අධ්‍යයනය විෂයයට අදාල එක් ක්‍රියාකාරකමක් ලෙස ඒ ඒ විෂයය ඒකකයට සම්බන්ධ රූප හෝ වෙනත් යම් චිත්‍ර සටහන් එක් රැස්කොට අලවා අප එකිනෙකා විසින් C.R.‍ ප්‍රමාණයේ පොතක් සකස් කිරීම අනිවාර්ය විය. ( ඒ හැඳින්වූයේ ක්ෂේත්‍ර පොත නොහොත් Scrap Book යන නාමයෙනි. ) 

ප්‍රධාන පොත්හල්වලින් මිළදීගත හැකි ජාතික වීරයින්ගේ රූප අඩංගු පත්‍රිකාව හැරුණු විට වර්තමානයෙහි මෙන් අන්තර්ජාලය මඟින් අවශ්‍ය ඕනෑම රූපයක් එකෙණෙහි බාගත කොට ගැනීමෙහි පහසුකම් පිළිබඳව සිහිනෙන් හෝ අසා නොතිබුණු අප බොහෝවිට කලේ චිත්‍රශිල්පයෙහි දක්ෂ වැඩිමල් සොහොයුරකු / සොහොයුරියක ලවා හෝ මව්පියන්ගෙන් කෙනෙකු ලවා අදාල චිත්‍ර අන්දවා ගැනීමය.මපියා චිත්‍ර ශිල්පයෙහි සැළකියයුතු නිපුණත්වයක් දැක්වූයෙන් ඒ කාර්යය ඔහුට භාරවූයේ නිරායාසයෙනි. 

ඔහු විසින් පැන්සලෙන් ඇඳ ඉන්දියානු තින්තෙන් හැඩ දැමූ සුමේරියානු පූජකවරයෙකුගේ උඩුකය පිළිමයක රේඛා චිත්‍රය මොහොතක් දෑස පියාගත් කල මට දැනුදු මැවී පෙනෙනුයේ දශක සතරක කාලය එක් සැනෙකින් නිමේශයකට හකුළුවා ලමිනි. 

මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් අධිරාජයා විසින් පර්සියාවේ ඩේරියස් රජු තීරණාත්මකව පරාජයකල අර්බෙලා හි සටන පිළිබිඹුවන සිතුවම ද එලෙසම මගේ මතකයෙහි නොමැකෙන ලෙස සටහන්ව ඇත. 

මෙලෙස ඉතිහාසය පිළිබඳව මසිත පිරී ඉතිරුනු අසීමිත ආශාව සහ උනන්දුව නිසාම කුළුඳුල් රැකියාව ලෙස ඉතිහාසය සහ පුරාවිද්‍යාව අධ්‍යයනයෙහි සහ සංරක්ෂණයෙහි නිරත ආයතනයකට සම්බන්ධ වන්නට ලැබීම මම පෙරකල පුණ්‍ය කර්මයක් පළදීමක් ලෙස සැළකීමි. 

අනුරාධපුර අභයගිරි දාගැබ සහ ඒ අවට අක්කර දහස් ගනනක් පුරා පැතිරි සංඝාවාස, විවේක ශාලා, සන්නිපාත ශාලා, රෝහල් ආදියෙන් සැදුම්ලත් අභයගිරි විහාර සංකීර්ණයෙහි සංරක්ෂණ කටයුතුවලට සම්බන්ධව ජීවිතයෙහි අරුණෝදයෙහි ගතකල ඒ වසරකට මඳක් අධික කාලය පසු කලෙක මගේ ජීවිතයෙහි මහත් බලපෑමක් ඇතිකල බව කිවහොත් ඒ කිසිසේත්ම අසත්‍යයක් නොවේ. 

සඳ පහන් රැයක අභයගිරි දාගැබෙහි සළපතල මළුවෙහි එරමිණිය ගොතා හිඳින සඳ, සඳ රැසින් නැහැවී ගිය මළුවෙහි වසර දහස් ගණනකට පෙර සුදුවතින් සැරසුණු සහස් සංඛ්‍යාත උවසුන් උවැසියන් දොහොත් මුදුන් තබා හිටිපියවර සෙල්මුවා පිළිම මෙන් හිඳ සෑය නමදිනු මම දුටුවේ වරක් දෙවරක් නොවේ. එසේ වැඳුම් පිදුම් ලැබූ මේ අසහාය චෛත්‍යරාජයාණන් අද වල් බිහිව නටබුන්ව ගොස් ඇති අයුරු ජීවිතයේ අනිත්‍යය මෙනෙහි කිරීමට අපූර්ව නිමිත්තක් නොවේද? 

මහමෙවුනාවේ කොහොඹ තුරු පත් අතරින් පුන්සඳ එබී බලනා රාත්‍රියක සමාධි පිළිමය ඉදිරිපිට හිඳ බුදු හිමියන්ගේ ශාන්තවූ වත දෙස අනිමිස ලෝචනයෙන් බලා හිඳීමෙන් සිතට දැනෙනා නිරාමිස සුවය මෙදියත වෙන කිසිදු අයුරකින් ලබාගතහැකිවේ යයි මම කිසිසේත්ම නොසිතමි. 

භාරතයෙහි ප්‍රථම අග්‍රාමාත්‍ය ජවහර්ලාල් නේරු තුමා දිවයිනට පැමිණි සෑම විටෙකම සමාධි පිළිමය අසල සුළු කාලයක් හෝ ගත කිරීමට අමතක නොකළේය.ඉන්දීය නිදහස් අරගලයේදී බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් සිරගත කල කල්හි ඔහුගේ සිතට මහත් සැනසුමක් ගෙන දුන්නේ සමාධි පිළිමයේ කුඩා අනුරුවක් බව නේරු චරිතාපදානයෙහි සඳහන්වන බව මගේ මතකයේ ඇත. 

මා හා සමකාලීනව සීගිරිය ව්‍යාපෘතියෙහි නේවාසික සැළසුම් ශිල්පී ලෙස සේවය කල සරත් අනුරාධපුර කාර්මික විද්‍යාලයෙහි මට එක් වසරක් ජේෂ්ඨයකි.නොයෙක් නේවාසික වැඩමුළු ආදියට සහභාගිවන කල අප නවාතැන් ගත්තේ සීගිරිය පැරණි පුරාවිද්‍යා සංචාරක නිවාසය පිටුපස පිහිටා තිබූ ඔහුගේ නිල නිවාසයෙහිය. 

මා පිය මිතුර/මිතුරිය, කාලය මෙසේ ගෙවී ගියේය. පුරාවිද්‍යා ආයතනයෙහි සේවයෙන් ඉවත්වූ මම අර්ධ රාජ්‍ය වාරිමාර්ග ආයතනක සේවයට එක්වූයේ ආර්ථිකය මෙන්ම මතු දියුණුවද සැළකීමෙනි. 

මේ වනවිට අප මිලදීගත් පැරණි පන්නයේ නිවසෙහි පදිංචිව හුන් මව්පියෝ එහි සැළසුම සම්පූර්ණයෙන් වෙනස් කොට නව නිවෙසක් ඉදිකිරීමේ කටයුත්තට මුල පුරා සිටියහ. වැර වෑයමෙන් ඔවුන් ඉතිරිකොටගත් මුදලින් මේ වනවිට සැලකියයුතු ප්‍රතිශතයක් වැයවී තිබුණෙන් බොහෝවිට නිවසෙහි ඉදිකිරීම් කටයුතු කෙරුණේ මවිසින් ඉතිරිකොට යැවූ මුදලිනි. එබැවින් මේ කියන කාල වකවානුව වනවිට මා සතුව සෑමවිටම පැවතියේ එදිනෙදා වියදමට ද නොසෑහෙන අයුරු ස්වල්ප මුදලකි. එහෙත් රැකියාවෙහි මතු දියුණුව උදෙසාම සහ අනාගත ආයෝජනයක් ලෙස මම දඹුල්ල කාර්මික විද්‍යාලයෙහි පාඨමාලාව හැදෑරීමට තීරණය කලෙමි. 

මා සමඟ සේවය කල මිතුරෝ කිහිප දෙනෙක්ද මා සමඟම පාඨමාලාවට අයදුම් කළෝය.දේශන පැවැත්වෙනුයේ සතියේ දින හතරක සවස්කාලයේ බව අයදුම්කිරීම පිළිබඳ විස්තර පළවූ ගැසට් පත්‍රයෙහි පළවිය.එහෙත් විදුහල්පති තුමා සමඟ සාකච්ඡා කොට පංති පැවැත්වීම සති අන්තයට යොදා ගැන්මට අපි සමත්වීමු. සෙනසුරාදා හිමිදිරියෙහි කඳවුරෙන් පිටත්ව දඹුල්ලට පැමිණ සම්පූර්ණ දවසම පංතිවලට සහභාගීවන අප බොහෝවිට එදින රාත්‍රිය ගත කලේ සීගිරියෙහි අප හිතවත් සරත් හා සමඟ ඔහුගේ නිල නිවාසයෙහිය. 

( සමාවන්න....මෙපවත් ඔබට පැවසීමට අතපසු විය. එකල මා හා සමඟ එකම පුරාවිද්‍යා ආයතනයෙහි සීගිරිය ව්‍යාපෘතියෙහි සේවය කල මා මිතුරු සරත් ද අප සමඟ පාඨමාලාව හැදෑරීමට එක්ව සිටියේය. ) 

පාඨමාලාවෙහි පළමු වසර ගෙවී ගියේ අසුරු සැණෙකිනි. දෙවන වසරෙහිද අඩක් පමණ ගෙවීයන්නට ඇත.එක් සතිඅන්තයක ඉරිදාව පසළොස්වක පොහෝ දිනයකි. සෙනසුරාදා පංති අවසානයේ මගේ මිතුරෝ සියළුදෙන තම නිවෙස් බලා පිටත්වූයේ කල් ඇතිවම ඊලඟ සතියේ මුල් දින දෙක හෝ තුන නිවාඩු අනුමත කොටගෙනය. ඒ ආසන්නම බෘහස්පතින්දා මාසික වැටුප ලබාදීම ද මේ නිවෙස් බලා යෑමට ඉවහල් විය. හදිසියේ මපියාණන් රෝගී වූ හෙයින් දින තුනක් නිවාඩු ලබා නිවෙස බලා ගිය මම නැවත සේවයට වාර්තාකලේ ඉකුත් බදාදා බැවින් යලි ගෙදර නොගොස් සෙනසුරාදා පංති අවසානයේ ආපසු වැඩබිම බලා යාමට මම තීරණය කොටගෙන සිටියෙමි. 

" දැං උඹ මොකටද බං මේ රෑ තනියම යන්නෙ? හෙට මොකවත් අත්‍යාවශ්‍ය වැඩක් තියෙනවද? " 

කදුරුවෙල බසයක් බලාපොරොත්තුවෙන් මා හා සමඟ දඹුල්ල මංසන්ධියෙහි රැඳී සිටි සරත් එක්වරම මදෙස හැරී බලා විමසීය. විශේෂිත ආර්ථික මධ්‍යස්ථානය ඇරඹීම හේතුවෙන් දඹුල්ල නොනිදන නගරය යනුවෙන් විරුදාවලි ලැබීම තවත් වසර කිහිපයක් අනාගතයේ වූ එදවස රාත්‍රි හතේ කණිසම ආසන්න වෙද්දී සියළු කඩපිල් දොර ලෑලි වලින් ආවරණය වී තැනින් තැන වැතිර පසුවන අයාලේ යන ගවයින් කිහිප දෙනෙකු හැරෙන්නට දඹුල්ල නගරය නින්දට යන්නේය. 

" එහෙමට අත්‍යාවශ්‍ය වැඩක් කියලනං නෑ මචං..ඒත් මම යන්න හිතුවෙ උඹලගෙ ක්වාටර්ස් එකට ගියාය කියල ආය මොනව කරන්නද? සර්කිට් එකේ තියන දෙයක් කාල බුදියනව මිසක..ආය හෙට උදේ ආපහු යන්ට එපාය අලුතෙන්ම ලෑස්තිවෙලා...හෙහ්,හෙහ්," 

" මේ හෙට පාළොස්වක නේද?අද හඳ පායල තියෙයි නියමෙට..මට මතකයි උඹ ඒ කාලෙ ඉඳල කිව්ව පුරා හඳ පායපු පාළොස්වක දවසක සීගිරිය ගල උඩ පැය තුන හතරක් ඉන්ට ආසයි කියල. ඒ ගැන කොච්චරවත් කතා කලාට උඹට මචං ඒ අත්දැකීම විඳින්ට බැරිවුනානෙ. මොකද කියන්නෙ? අද යමු රෑ සීගිරි නඟින්ට හඳ පානෙ.." 

අනුරාධපුරයෙහි අභයගිරි ව්‍යාපෘතියෙහි සේවය කල සමයෙහි සිටම පුරා සඳ පෑයූ රාත්‍රියක සීගිරි පව්ව තරණය කිරීමට මා තුල වූයේ බලවත් ආශාවකි. ඒ ආශාව වඩාත් තීව්‍ර වූයේ හත් අට වරක්ම ඒ අත්දැකීම ලබාසිටි සරත්ගේ ඒ පිළිබඳ වර්ණනාව ඇසූ අනතුරුවය.එහෙත් පුරාවිද්‍යා ව්‍යාපෘතියේ සේවයෙන් ඉවත්වනතෙක්ම මට ඒ සඳහා අවස්ථාවක් නොලැබිණි. 

" අන්න මල්ලි වැඩේ...යමු..යමු..යමු...මගෙ ඒ කාලෙ ඉඳලම දොළ දුකක්නෙ ඕක...උඹට මතකනෙ.." 

සුරත සරත්ගේ ගෙල වටා යවා ඔහු තරව වැළඳ ගනිමින් මම පැවසූයෙමි. 

" බඩ පුරා බත්කාල සීගිරි නඟින්ට බෑ බං..ඉඳහංකො යන ගමන්ම සර්කිට් එකේ අප්පුහාමි අයියට කියල යමු රොටි හත අටක් හදල ලුණු මිරිසකුත් කොටල තියන්ටෙයි කියල. උණුවතුර බෝතලේට තේ එකකුත් දාගෙන යමු. ආ....මේ ගල උඩ මාර හීතලයි. හුලඟත් එක්ක. උඹට මම දෙන්නං ජර්සි එකකුයි කං වැහෙන්ට බූල් තොප්පියකුයි..." 

හබරණ මාර්ගයේ ධාවනය වූ අප රැගත් පෞද්ගලික බස් රිය ඉනාමළුව මංසන්ධියෙන් දකුණට හරවනවාත් සමඟම සරත් මදෙස හැරී බලා පැවසීය. 

සීගිරිය පැරණි සංචාරක බංගලාව ආචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන මහතා තිස් හෝ හතළිස් වන දශකයේ වසර දහස් ගණනක් පොළව තුල වැලලී තිබූ සීගිරි ආශ්චර්යය යලි මතුකොට ගනු උදෙසා කැණීම් කරන අවධියේ ඔහුගේ නවාතැනයි.එහි ආලින්දයෙහි සිහගිරි පව්ව එක එල්ලේ දර්ශනය වන එක කෙළවරක ඒ මහා පුරුෂයා දවස පුරා කල කැණීම් වලින් වෙහෙසට පත්ව විවේකගත් වේවැලින් වියන ලද කළුවර දික් සඟලා පුටුවක් මා මේ කියන දශක දෙකහමාරකට පෙර ද එහි තිබිණි. 

සඳ කිරණින් නැහැවීගිය සිහගිරිය පර්වත මස්තකයේ මනහර දර්ශනය සිත අමන්දානන්දයට පත්කලේ නිරායාසයෙනි.සීගිරියට නැගෙනහිර දෙසින් සඳ රැසින් නැහැවෙමින් බබලන්නේ පිදුරංගල විහාරයයි.. සීගිරියෙහි වැනි වූ බිතු සිතුවම් බොහෝ ගනනක් එහි ලෙන් වලද ඇතිමුත් ඒවා බොහොමයක් කාලයේ රුදුරු ග්‍රහණයට හසුව විනාශවී ගොසිනි. හාත්පස නරඹමින් සිසිල් සුලඟෙහි පහස විඳිමින් බොහෝ වේලාවක් ගත කල මම ගඩොලින් බැඳි පියගැට පෙල තරණය කොට කාශ්‍යපයන්ගේ මාළිගා සංකීර්ණයට ඇතුල් වූයෙමි. එදවස ආලකමන්දාධිපති කුවේරයින් මෙන් සර්වාභරණ විභූෂිතව කාශ්‍යප රජතුමන් අහසේ දිදුලන විදුලි දහරාවන් සේ ලෙලෙනා රූමත් නාටිකාංගනාවන්ගේ අයස්කාන්ත රැඟුම් නැරඹීමට භාවිතා කලේ යයි ප්‍රචලිත පර්වත මස්තකයේ නැගෙනහිර දෙසට ආසන්නව පිහිටි ශෛලමය ආසනය මත බද්ධ පර්යංකයෙන් හිඳගත් මම උඩ සාක්කුවෙහි වූ කඩදාසියක එතූව ප්‍රවේශමෙන් දිගහැර කලිසම් සාක්කුවෙන් ගත් ගිණිපෙට්ටියෙන් කූරක් ගසා දල්වා ගතිමි. 

ළයපුරා ඉහලට ඇදුනු දුම බොහෝ වෙලා රැඳී සිට ඉක්බිති නාසයෙන් සෙමින් පිටවූයේ මා දෑස් තරව පියවමිනි. සුළං රැල්ලත් සමඟ පැතිර ගිය ඊටම ආවේණික නාසය විනිවිදින කටුක ගන්ධයත් සමඟ යාර දහයක පමණ මෑතින් වූ පොකුණ අසල හුන් සරත් වහා මදෙස හැරී බලා පියගැටපෙල නැඟ එන්නට විය. 

" කොහෙන්ද බං ඔය? " 

පියගැට පෙල මැදදීම ඔහු මහ හඬින් විමසීය. 

" කෑනොගහ මෙන්න මෙහෙ වරෙං බං...මේක මම සර්කිට් එකේ අප්පුහාමි අයියට කියල ගෙන්න ගත්ත. උඹ අර නාගන්ට කියල ගිය වෙලාවෙ. " 

" මල මඟුලයි..උඹත් කරන වැඩ..දැන් අප්පුහාමි අයිය සැක කරයි මාත් මේකට සම්බන්ධයි කියල…" 

" පිස්සුද බං ? අප්පුහාමි අයිය සැක කරන්නෙ නෑ.." 

" ඈ? ඒ කොහොමද උඹ ෂුවර් එකටම කියන්නෙ? " 

" ආය සැක කරන්ඩ දෙයක් නෑ බං .මම ඒ මනුස්සයට කිව්වෙ මෙව්ව උඹටයි කියල…" 

" තොගෙ *******……" 

සරත් මහ හඬින් සිනාසුනේය. ළය පුරා තවත් වරක් ඇදි දුමාරයෙහි බලපෑම දැඩිව දැනෙන්නට වූයෙන් මම ද ඔහු හා එකව හඬ නඟා සිනාසුනෙමි. 

" දියං මටත් උගුරක්….." 

සරත් සුරත දිගුකලේය. කමිසයේ උඩ සාක්කුවට වමතෙහි දබරැඟිල්ල සහ මැදගිල්ල සීරුවෙන් ඇතුල්කොට මම එහිවූ තවත් කඩදාසියක එතූවක් පිටතට ගෙන ඔහු වෙත දිගු කලෙමි. 

" අප්පට සිරි තව එකක් තියනවද? අප්පුව ගේන්නෙ පොල්අත්තාවෙ බඩු..ආය නෑ ඇපලෝ එකොළහ තමයි...හිහ්,හිහ්, " 

පොල්අත්තාව යනු පිදුරංගල විහාරයට නුදුරින් වන මැද පිහිටි කුඩා ගම්මානයකි. හේන් ගොවිතැන මෙන්ම දඩයමද එහි වසන අර්ධ වනචාරී ගැමියන්ගේ ප්‍රධාන ජීවනෝපායන් වූහ.සිහගිරි ගමනට වසර දෙකකට පමණ පසුදිනක තවත් සඳපහන් රැයක පොල් අත්තාවේ වැව අසල වූ හේනක සුවිසල් පළු රුකක තැනූ දඩ මැස්සක හිඳ ගතකල අමතක නොවන රාත්‍රියක සුන්දර මතක සටහන්ද මේ ලියන මොහොතේදී මගේ සිහියට නැඟෙන්නේ නිරායාසයෙනි. 

කෙමෙන් දණිස් වේදනා ගෙන දෙන්නට වූයෙන් මම දණිස් දිගහැර ශෛලමය ආසනයෙහි හොඳහැටි හිඳගෙන පසුපසවූ ගඩොල් බිත්තියට හිස තබා දෑස් විවර කොට එක එල්ලේ හිස් මුදුනට ඉහළින් පායා දිලෙන පුන් සඳ මඬල දෙස බලා සිටියෙමි. කෙමෙන් මා දෑස් පියවෙන්නට වූයේ අනායාසයෙනි. 

තැනින්තැන විශාල රුක් ගොමු වලින් සමන්විත වුවද හිස ගිනිලන තරමේ උණුසුමක් නිකුත් කරමින් දැවෙන තැනිතලා මුඩුබිමක් ඔස්සේ දිවෙනා කරත්ත පාරක් ඔස්සේ ගමන් කරමින් හුන්නේ යොවුන් වියේ අපරභාගයට ලඟාවෙමින් සිටිනා තරුණයෙකි. කිසිසේත් පැහැපත් නොවූ ඔහුගේ ඡවි වර්ණය කළු සහ තළ එලලු අතර වූ වර්ණයක් ගත් අතර ඝණ බැම සඟල සහ මුහුණ පුරා වර්ධනය වූ මුදු ගැසුණු රැවුල ගෙන දුන්නේ ප්‍රතාපවත් එමෙන්ම දුටුවන් සිත්හි එක්වරම තැතිගැන්මක් ඇතිකරවන සුලු පෙනුමෙකි. 

ඉතා කලාතුරකින් දුර බැහැර වන්දනාවක වන් චාරිකාවක යෙදෙන කල්හි ඒකාංශ කොට උරපලා හඳිනා ශ්වේත වර්ණ සළුවක් හැරුණු කල උඩුකය නිරාවණිතව කල්ගත කරනා පුරුෂයින් වසනා මේ දේශයට මේ තරුණතෙමේ ආගන්තුක බව ඔහුගේ උඩුකය ආවරණය වූ මල්කම් කල තුනී රෙද්දකින් නිමවූ කංචුකයකට බොහෝසේ සමාන වූ වස්ත්‍රය කියාපෑවේය.එළෙසම ඔහුගේ දකුණු උරයෙහි රැඳි ඔලගුවක් වන් ඝන රෙද්දකින් නිමවූ පැස, දෙදණ තෙක් ආවරණය වූ සරුවාලය සහ දෙපය වැසුණු පදම් කල සමින් නිමැවුණු පාවහන් යුවල ද ඔහුගේ ආගන්තුක බවට අගුල්පත් තැබීය. 

දාහයෙන් දැවෙනා තැනිතලාව පසුකොට තුරුගොමුවෙන් මනා කොට සෙවණ වූ පෙදෙසකට පිවිසි පුරුෂ තෙමේ මාර්ගය අසලමවූ ගල් තලාවක හිඳගත්තේ තම උරයෙහිවූ ඔලගුවේ බරින් සැහැල්ලු වූයේ හමා එන සිහිල් මඳ නලෙහි පහස විඳිමින් විඩා නිවන්නට වූයේය. 

අනපේක්ෂිත ලෙස ඔහු හිඳසිටි ගල් තලාව පසුපස වන බූටෑව පීරාගෙන කරත්ත පාරට පිවිසියේ මැදිවයසේ පසුවූවෙකි. එක් උරයක රැඳි දුනු හී ඔහු දඩයක්කරුවකු බවද හිස් වූ දෑත අද දින දඩයම් අසාර්ථකවූ බවද කියා පෑවේය. නොහඳුනන අමුත්තා දෙස හකුළුවාගත් දෙබැමින් යුතුව මොහොතක් බලා සිටි අසාර්ථක දඩයක්කාරයා ගල් තලාවෙහි අසුන් ගත්තේ දුනුහී පසෙක තබමිනි. 

"මේ ඇත්තො මීට කලින් දුටු පුරුදු නම් නැතුවා.කොයිබකටද මේ ගිණි මද්දහනෙ? " 

දඩයක්කාරයා විමසූයේ හිස හරවා අමුත්තා දෙස බලා යලි ඉවත බලා හනිමිනි. 

" මම මේ පිදුරංගල ගම් දෙටුවගෙ ගෙදර හොයාගෙන යන්නෙ...තමුංට ඇහැකිද මට ඒ අයිරුව කියන්ට? " 

අමුත්තා ඔලගුවද කරට ගෙන නැඟී සිටියේ වැඩි කතා බහකට නොකැමැතිබව හඟවමිනි. 

" මේ පාර දිගටම ගියාම මහ විසාල නුගයක් හම්බ වේවි. ඒ නුගේ හෙවණෙ ඉඳල දකුණු අහ එක එල්ලේ බැලුවම ගල් බොරැල්ලට ඉහත්තාවෙ මාන හෙවිල්ලල ඇත්තෙ ගම් දෙටුවගෙ නිවහන්නෙ තමා." 

අමුත්තාගෙන් පැහැදිලිව ප්‍රකාශවූ සුහද කතාබහකට වූ නොකැමැත්ත හේතුකොටගෙන නොමනාපයට පත්වූ දඩයක්කාරයා පිළිතුරු දුන්නෙ ඉවත බලාගනිමිනි. 

දඩයක්කාරයාගේ නොමනාපය නුදුටුවාසේ අමුත්තා යලි මඟ වෙත පිළිපන්නේ ගම්දෙටුවාගේ නිවහන වෙතට යුහුසුලුව පියවර මනින්නට වූයේය. 

තවත් අඩ හෝරා අඩක් පමණ ඉක්ම ගිය ඉක්බිති යථෝක්ත වනස්පතිය වෙත ලඟාවූ ඔහුට ගම්දෙටුවාගෙ නිවස්නය දඩයක්කරයා අයිරු පැවසූ අයුරින්ම බොරැල්ල එපිටින් දර්ශනය වූයේය. උරයෙන් ගිලිහී යන ඔලගුව යලි සකස්කොටගනිමින් ආගන්තුකයා සෙමෙන් ගම්දෙටු නිවස්නයේ කඩුල්ල වෙත ළඟා වූයේය. කඩුල්ල එපිටින් වූ ගෙවත්ත පුරා මලින් ගැවසි මල් ගොමු යායකි. වතුසුද්ද, කොබෝලීල, දෑසමන්, සේපාලිකා ඈනොයෙක් මල් ගොමුවලින් හමා ආ මකරන්ද සුගන්ධය ආගන්තුකයාගේ ළය පුරා පිරීගියේ ඔහු මොහොතකට පසුගිය දශක දෙකකට ආසන්න කාලයක් ඔහුගේ නිවහන වූ ආශ්‍රම පරිශ්‍රයට යළි කැඳවා යමිනි. 

දෑස් පියාගත්වනම මකරන්ද සුගන්ධය විඳිමින් හුන් ඔහුගේ දැහැන් එක්වරම බිඳීගියේ නුදුරින් ඇසුණු සිහින් හඬින් ගැයුණු ගීයක හඬිනි. එකෙනෙහිම දෑස් හැර එදෙසට සෙමෙන් හිස හැරවු ඔහුගේ දෙනෙතට ලක්වූයේ ගීයක් මුමුණමින් දෑතින් ඔසවාගත් කුඩා මැටි කළයක් වැන්නකින් කටරොළු මල් යායකට ජලය වත් කරන පැහැපත් යුවතියකි. ලෝහිත වර්ණ රෙදි කඩකින් තුඟු පියයුරු තරව බැඳගත් ඕ දෙදණ යන්තමට ආවරණය වන පරිදි නොයෙක් වර්ණයෙන් රටා මැවුණු වස්ත්‍රයක් හැඳ හුන්නාය. 

අනපේක්ෂිත මේ දර්ශනයෙන් වික්ෂිප්තවූ ඔහු ඇසිපිය නොහෙලා ඈ දෙස බලා සිටින්නට වූයේය.තමා දෙස යමෙකු බලාසිටින බව සවනේන්ද්‍රියයකින් මෙන් වැටහුණු හෙයින්දෝ ඕ කරමින් හුන් කාර්යය නතරකොට හිස ඔසවා බැලුවාය. කිසිදින නොදුටු අමුත්තකු කඩුල්ල අසල සිට තමා දෙස ඇසිපිය කොහෙලා බලා හිඳිනු දුටු ඈඑක්වරම තැතිගත් නමුදු ඒ බවක් නොපෙන්වා කතා කළාය. 

" තමුන් කවුද? මොකද මෙතන කරන්නෙ? මොකක්ද උවමනාව? " 

කොතෙකුත් ඇසිපිය නොහෙලා ඈ දෙස බලා හිඳීම කිසිසේත්ම ආචාරශීලී නොවන බව දත් අමුත්තා එවර කතා කලේ ඉවත බලාගනිමිනි. 

" සමාවෙන්න, වරදක් සිදුවූයේනම්..මම බොහොම දුර බැහැර ඉඳල පැමිණෙන්නෙක්…" 

" එතකොට මෙහි පැමිණියේ කුමන අවශ්‍යතාවයකටද? " 

සුරතෙහි වූ කුඩා කළයක්වන් භාජනය කටරොළු ගොමුව ආවරණය වන පරිදි ඉදිකල ලී මැස්ස මත තැබූ ඕ එසේ විමසූයේ දෙබැම හකුළුවා ගනිමිනි. 

" මා මෙහි පැමිණියේ ගම් දෙටුවා හමුවීමටයි. " 

" ඒ මගේ පියාණන්...ඔහු යම් කාර්යයකට බැහැරක ගොසින්. එහෙත් තව හෝරා දෙකකින් පමණ ආපසු පැමිණෙන බව නිසැකයි. එතෙක් ඔබට පොරොත්තු විය හැකිනම් අර පෙනෙන ඇහැල ගස සෙවණේ තනා ඇති මැස්සක්. එහි ඔබට රැඳී සිටිය හැකියි මපියාණන් පෙරලා පැමිණෙනතෙක්. " 

" එහෙමයි, නැඟණිය. මම ඔබගේ පියාණන් පෙරලා පැමිණෙනතෙක් රැඳී සිටින්නම්. මම බොහෝ දුර බැහැර සිට පැමිණෙන්නෙක්. මට ඔහු හා සමග සාකච්ඡා කොට මා මෙහි පැමිණි කාරණය පිළිබඳව යම් තීරණයකට එලඹ මිස ආපසු යා නොහැකියි. " 

" ඔබෙන් මෙසේ විමසීම නොතරම් නොවේනම් ඔබට මපියාණන් හමුවන්නට අවශ්‍ය කාරණය මම දැනගැනීමට කැමතියි. " 

" අහෝ එහි කිසිසේත්ම සැඟවියයුතු යමක් නැහැ. පිදුරංගල විහාරයෙහි ලෙන් වල බිතු සිතුවම් අඳිනු උදෙසා ගම් දෙටුවා සිත්තරෙකු සොයමින් සිටින බව මට සැලවුනා. මා පැමිණියේ ඒ කාර්යය ඉටුකරදීමේ වගකීම මට පවරාගත හැකිබව පවසා ඊට ඔහුගෙන් අවසර ලබා ගැනීමටයි." 

එවර ඈ ඔහු වත දෙස දෑස් ඔසවා බලා සිටියේ මන්දස්මිතියකින් දෙතොල විකසිත වෙද්දීය. 

" ඔහෝ..ඔබ එසේනම් සිත්තරෙක්? ඔබ චිත්‍ර කලාව උගත්තේ කොහිද කියා විමසීමට..නැහැ , නැහැ සමාවන්න..මම එසේ විමසීම අයුතුයි..මපියාණන්ගේ අවශ්‍ය දෑ ඔබෙන් විමසාවි. එසේනම් ඔබ මා මීට ප්‍රථම පැවසී පරිදි අර ඇසළ ගස සෙවණෙහි විවේක ගන්න." 

එසේ පවසා ඕ තොමෝ යලිදු ජල බඳුන අතට ගත්තාය. 

" ඔබට බොහොසේ ස්තූතියි නැඟණියනි..ඔබගේ නම කුමක්දැයි විමසීමට මට අවසර.." 

" මම අහල්‍යා…" 

හිස ඔසවා ඔහු දෙස බලා සිනාසුනු ඈ යලි හිස පහතට නවා කටරොළු මල් ගොමුවට ජලය ඉසින්නට වූවාය. 

" අහල්‍යා?? " 

එවදන ඔහුගේ මුවින් පිටවූයේ දුනුදියෙන් නික්මෙන්නාවූ හීයක් මෙනි. යලි හිස එසවූ ඈ උදක් ඔහුගේ වත දෙස බලා සිටින්නට වූයේ විමසුම් බැල්මක් දෙනෙතට නඟා ගනිමිනි. විළියෙන් බරව හිස පහතට නවාගත් ඔහුගේ දෑසට ලක්වූයේ ජලබිඳු පතිතව ප්‍රාණවත්ව එකිනෙකාට රහස් කොඳුරමින් සිනහසෙන්නාක් බඳු නිල් කටරොළු මල් සමූහයකි.