194. ක්‍රැකටෝවා......

මම මෙහෙ ඉන්නෙ මගෙ හොඳ යාලුවෙක් එක්ක එපාට්මන්ට් එකක හවුලෙ.මම මීට කලින් මේ කතාව කියලත් තියනව....අර..මේ..අර...තාරාවෙක් ගැන විස්තරේදි... යාලුව ඉන්නෙ එයාගෙ බිරිඳ සහ පොඩි දරුවො දෙන්න එක්ක. ලොකු පුතා මෙහෙ ශ්‍රී ලංකා පාසලේ තුන වසරෙ....මේ ඊයෙ පෙරෙයිද දවසක මිනිහ කඩාගෙන ආව මගෙ කාමරේට.. 

"අනේ අංකල් මට ගිණි කඳු පිපිරීම් ගැන විස්තර ටිකක් කියනවද?..ටීචර් කිව්ව හෙට එනකොට ඒ ගැන විස්තර හොයාගෙන එන්නෙයි කියල." 

අම්මප දැං මේ ඉස්කෝල වල උගන්නනව කිව්වට කරන කෙහෙල්මල් ඉගැන්නිල්ලක් නෑ!!! ළමයින්ටම විස්තර හොයාගෙන ඉගෙන ගන්නයි තියෙන්නෙ. සමහරවිට හැමදේම කියල දෙනවට වැඩිය එහෙම ඉගෙන ගන්න ඉඩ හරින එක වෙන්නැති හරිම ක්‍රමේ..කවුද දන්නෙ ඔව්ව?...කොහොමහරි ඔය කියන කියන තොරතුරු පට පට ගල හොයා ගන්ට ජාලෙ තියන නිසාම හොඳයි. නැත්තං මේ කියන කියන අටමගල් ගැන විස්තර කොහෙං හොයන්ටද? එහෙමත් නැත්තං ලක්ස ගානක් දීල එන්සයික්ලොපීඩියා බ්‍රිටැනිකා විශ්ව කෝෂෙ A - Z කාණ්ඩ ටික ඔක්කොම අරගෙන ගෙදර ගොඩ ගහගෙන තියාගන්නයි වෙන්නෙ. 

හරි ඒ නවීන ඉගෙනුම් ක්‍රම ගැන කතා කලා මදැයි..එව්ව එහෙම තමයි..කලින් කල පලින් පල කිව්වලු..ලෝකෙ හැම දෙයක්ම අනිවාර්යයෙන් වෙනස් වෙනවනෙ...මේ අද කියන එක නෙවෙයි හෙට..ඊට හාත්පසින්ම වෙනස් දෙයක්..අපිත් ඉතිං ඔය ඔක්කෝටම හා..හූ..කිය කිය ඉන්නව මිසක වෙන මක් කරන්නද?... 

ඔන්න එක පොඩි උදාහරණයක් ගම්මු..දැන් මේ පොල් තෙල් තියනව නේද? අපි පොඩි සන්දියෙ ඉවුං පිහුං ඔක්කෝටම ගත්තෙ පොල්තෙල්...කට්ට කරෝල කෑල්ලක් බැදල ගන්ටද ලූණු කපාපුව ටිකකුත් දාල...එතනිං ගිහාම වේලිච්ච මිරිස් කරලක් දෙකට පලල ලුණු පොල් කට්ටෙ පොඟෝල තියල බැදල ගන්ටද, එහෙමත් නැත්තං තිලාපියා මොසැම්බිකා පෙති කපල දුරු මිරිස් අතගාල බැදල ගන්ටද ඔය ඔක්කෝටම ඉතිං පොල් තෙල්ම තමයි, ඒ දවස්වල ඔය පොල් තෙල් වලිං හාට් ඇටෑක් එනවය කියල කතාවක් තිබ්බෙ නෑ ආය...

අපෙ අත්තම්ම ඒ දවස්වල මාස තුනකට විතර සැරයක් පොල්තෙල් හිඳිනව..හප්පා ඒක මහා පරිමාණෙ ව්‍යාපෘතියක්. නිවාඩු දවසක් ඉරිදාවක් වගෙ අල්ලල තමයි වැඩේ පටං ගන්නෙ..ආය නෑ ගෙදර වැඩිහිටියො ඔක්කොම එකතුවෙනව. ඒත් හවස හතර පහ වෙනකොට තමයි යාන්තමට වැඩේ එකලාසයක් වෙන්නෙ. හරි ඒ ගැන ආයම ලියන්නම් සවිස්තරව..මම මේ කියන්ට ආවෙ පොල් තෙල් හිඳිනකොට තෙල් කහ කියල ඉතුරු වෙනව ගාපු පොල් සහ බාගෙට හැදිච්ච පොල්තෙල් වල මිශ්‍රණයක්. අල්ලන්ටවත් බැරි තරමට තෙල්. අපි පොඩි එවුං ඔව්ව කනව කට දෙපැත්තෙයි, බඩෙයි ඔක්කොම තෙල් නාවර පෙරාගෙන. අම්මල අප්පච්චිල කවුරුත්ම අපිට කෑගැහැව්වෙ එහෙම නෑ බැරිවෙලාත්, හා...හා... කන්ට එපා ළමයි ඔව්ව . ඔය හැටි තෙල් කන එක හොඳ නෑ කියල එහෙම. 

ඔන්න කාලෙකට පස්සෙ මට මතක විදිහට 82/83 වගෙ කාලෙ වෙන්න ඕන..ඕන්න ආව හා හූවක් පොල් තෙල් කෑම බොහොම අගුණය. හාට් එකට ෆුල් අබ්ලික්ය අරකද මේකද කියල..පත්තරවල තිබ්බ ඒ ගැන ලිපි ඕසෙට. රූපවාහිනියෙ සාකච්ඡා ගියා පැල් බැඳගෙන. කොහොම හරි ඔන්න අපිත් ඔය කියන එව්ව ඔක්කොම පිළිගත්ත.නැතුව කොහොමද? විසේසඥයො කිව්වම පිළිගන්ටම එපාය. හෘද රෝග ගැන අවුරුදු ගානක් ඉගෙන ගත්තු ඒ ගැන උපාදි කප්පරක් ගත්තු මනුස්සයෙක් කිව්වම පොල්තෙල් හෘදයට අගුණයි කියල... පිස්සුද ඕයි තමුසෙට ඔල්මාදද ? කියල අහන්ට පුළුවන? අනික එහෙම අහන්ට අපි කවුද? 

අනේ අපි ඔහෙල වගෙ පුරුතග්ජනයින්ට තියෙන්නෙ හා එහෙමද? හැබෑද?...කවුද දන්නෙ අනේ ඔය විත්තියක්? කලින් කියන්ට එපාද? දැන්වත් දැනගත්තු එක කොච්චර ලොකු දෙයක්ද? ඉස්තූතියි බොහොමත්ම ඔහෙලට කියල ආයම මේ ගෙදර පැත්ත පළාතෙ පොල්තෙල් එහෙම ගෙනෙනව නෙවෙයි ඔන්න..මම නොකිව්වයි කියන්ට එපා කියල තහනං නියෝග නිකුත් කොරල ගෝරනාඩු කරල යකා නටල එදා ඉඳල අර විසේසඥයංගෙ උපදෙස් පරිදි එළෝළු තෙල් කන්ට පුරුදු වෙන එක. 

ඕන්න ඔහොම ඉතිං එළෝළු තෙල් කකා කකා හිටියයි කියමු. ඔහොම අවුරුදු දහයක් පාළොහකුත් ගියාය කියමුකො. ඔන්න ගහෙං ගෙඩි එන්නැහෙ පත්තරවල විසේසාංග, එතකොට ටී.වී වල අර මඬල, මේ මඬල, අර සබාව, මේ සබාවෙ ඔව්ව ඔක්කොගෙම පැල්බැඳගෙන කියන්ට ගන්නව අර කාලෙකට ඉස්සර පොල් තෙල් අගුණයි කිව්වෙ ..ඒක පට්ට බොරුවක්ය..ඒ එළෝළු තෙල් කොම්පැනි වලිං සල්ලි අරං විසේසඥයොය කියන ගොබිලො ජහමනයව රවට්ටන්ඩ කියාපු එකක්ය කියල..පොල්තෙල් තරං හුර්දයට ආතල් වෙන එකක් මේ තුංලෝකෙම නැතිය..අරකද මේකද රටේ නැති ජාති.. විසේසඥයො රූපවාහිනියට ඇවිල්ල පොලවෙ පස් කනව පොල්තෙල් හොඳයිය කියල, දහාතේ දිවුරනව.... 

ඕන්න අපි ඔක්කොම ආයෙම...ඒකනෙ කියන්නෙ...මම නං ඒ කාලෙම හිතුව ඕකෙ මොකාක් නමුත් කොස්සක් තියනවය කියල..නැත්තං ආය අපෙ අත්තල මුත්තල බැදුං පිළිස්සුං හැදුවෙත් ඔය එළෝලු තෙල් දාලය..ඒත් කොයි උන්දැලට ඔය කියන හාට් ඇටෑක්ද මොනවද කියන එව්ව...ඔන්න ඔහොම කියල ආයම පොල්තෙල් කන්ට පුරුදු වෙනව..එව්වයෙ හැටි එහෙම තමයි... 

හරි ඒ අතුරු කතාව ඇති ඔය....ඉතිං අර පොඩි එකාට ගිණිකඳු ගැන විස්තර හොයල දෙන්ට ගිහිල්ල ඔන්න මම ගියා මතක මංපෙත ඔස්සේ අතීතයට..Down memory lane… 

ඔහෙ ඉතිං මොකද?...ඕන දෙයක් කියාපං....ඔහෙටත් ඇති එක්කො ඒ වගෙ අත්දැකීමක්....අඩුම ගනනෙ යාලුවෙක්ගෙ යාලුවෙක්ගෙ යාලුවෙකුටවත් ඒ වගේ දෙයක් වෙලා හරි ඇති..නැද්ද?.... හෙහ්..හෙහ් 

හරි ඒ පරණ කතාව මෙන්න මෙහෙමයි හොඳද? 

අවුරුදු පහළොව දාසයේ විතර කාලෙ ..දන්නවනෙ ඔය කාලෙ ඉතිං...ඉස්ත්‍රී සරීරය ගැන එහෙම උනන්දුව එකසියගානට නැගල යන කාලෙනෙ...පිච්චර් එකක් එහෙම උනත් බලන්නෙ යන්තමට අඟ පසඟ පේන්ට ඉස්ත්‍රියාවක් බිල් බෝඩ් එකේ දාල තිබ්බොත් විතරයි. මරදාන හන්දියෙ ඔහොම අනන්ත තිබ්බ ඒ දවස්වල බිල් බෝඩ්ස් අඩි හතලිහක් විතර උස..ඔන්න යන්තම් ඇඟ වැහෙන්ට මොකක් හරි පටලෝගෙන ඉන්න ඉස්තිරියාවකගෙ රූපයක්....අපිට ඉතිං පිස්සු නොහැදෙන එක විතරයි. 

ඉතිං දෙවෙනි පීරියඩ් එක ඉවර වෙන්නෙ කොයි වෙලාවෙද කියල ඉන්නෙ...අර කුණු කාණුව දිගේ බඩ ගාල ඉස්කෝලෙ පිටිපස්සෙ තාප්පෙං පැනල අල්ලපු වත්තෙ බල්ලට වැඳල කාරිය පාරට ගොඩ වෙල ඔන්න යනව විජිතපුර සටනට ගොස් එන ගැමුණු කුමරු වගෙ තමයි කොටින්ම...මාර හැපී..කණ කටේ..හෙහ්, හෙහ් 

ඔහොම දුෂ්කර ක්‍රියා කරල ගියාය කියමු හෝල් එකට....පිචර් එකත් බැලුවය කියමු..අනේ අර බිල් බෝඩ් එකේ තිබ්බ කෑල්ල බලනකොට පිචර් එකේ නෑ...මුං මේ අපි වගෙ මෝඩ කොල්ලො අන්දන්න හිතලම කරපු මගඩියක්...ටිකට් විකුණන එකාගෙ අම්මට බැණ බැණ ආයම එනව ඉස්කෝලෙට..ඒත් ලස්සනම වැඩේය කියන්නෙ..ආයම ඊලඟ දවසෙත් ඔය ඔය ටික ඔය විදිහටම කරනව...ආය නෑ ඒකෙ දෙකක්... 

ටික දවසකින් ඔය වගෙ පිචර් එකක් නොබල නිකං අපෙ හිතත් එක්ක හෝන්දු මාන්දු වෙලයි තිබ්බෙ. 

"ඒයි මැජස්ටික් එකේ අලුත් ෆිල්ම් එකක් දාල තියනව...හවස යමං සික්ස් තර්ටි ෂෝ එකට.." 

ඔන්න එකෙක් කිව්වෙ ඉන්ටවල් එක වෙලාවෙ 

අපි කට්ටිය හිටියෙ ඩෙස්ක් එකකට තට්ටු කර කර ඒ කලෙ නැඟල ගිය සිංදුවක් කියමින්.....සීතාදේවි ෆිල්ම් එක..නිම් හිම් සෙව්වා මා සසරේ හමුවී යුගයෙන් බැඳි යුගයේ....... 

" මොකක්ද නම?..කෑලි එහෙම තියනවද?..." 

"එහෙම එව්ව නං නෑ මම හිතන්නෙ...මේ ක්‍රැකටෝවා..... ඊස්ට් ඔෆ් ජාවා නම.. " 

"මොකක්ද බං ඒ? මහ විකාර නමක්නෙ...මොකක්ද ඉස්සරහ බෝඩ් එකේ දාල තිබ්බෙ? " 

මිනිහගෙ ගෙවල් ගල්කිස්සෙ…. ගෝල් රෝඩ් එකේ හෝල් වල දාල තියන ෆිල්ම්ස් වල ආරංචි අපිට අරං එන එක මිනිහටයි බාර වෙල තිබ්බෙ... 

"ගිණි කන්දක් පුපුරනව තිබ්බ මචං ඒ කිට්ටුව බැලූන් එකක් පාවෙලා යනව.." 

" මොකක් බැලුමක්? අර පොඩි එවුං සෙල්ලං කරන ජාතියෙ?..." 

" නෑ බං අර මහ විසාල එව්ව...බැලුමෙ යට පොඩි කූඩුවක් වගේ එකක් එල්ලල මිනිස්සු නැඟල යන්නෙ අන්න ඒ ජාතියෙ එකක්…"

" අඩේ යමුද බලන්ට?...හැමදාම බුරුස් ලීගෙ එව්වයි යන්තං මොකක් හරි කෑල්ලක් තියන එව්වයිම බල බල ඉඳල හරියන්නෙ නෑ..ඔහොම එකකුත් බලමු ඉඳ හිටල " 

"හරි..හරි එහෙනං හවස වරෙල්ල පහට විතර බොරැල්ලෙ දාස එක ඉස්සරහට…" 

එදා අපි මැජස්ටික් එකේ බැලුව ඒ ෆිල්ම් එක ක්‍රැකටෝවා ඊස්ට් ඔෆ් ජාවා...( හැබැයි චිත්‍රපටයෙ නමේ නම් වැරැද්දක් තියනව..ක්‍රැකටෝවා ගිණි කන්ද තිබ්බෙ ජාවා දූපතට නැගෙනහිරින් නම් නෙවෙයි බටහිරින්...) පටන් ගත්තු වෙලාවෙ ඉඳල ඉවර වෙනකල්ම ගල් ගිල්ල වගෙ අපි බලාහිටිය මැජස්ටික් අති විශාල පුළුල් තිරේ දිග ඇරෙන විශ්මයජනක දර්ශන දිහාවෙ....කොහොම හරි ඊට සතියකට විතර පස් සෙ අපි ආයෙම සැරයක් ක්‍රැකටෝවා බැලුව මට මතකයි. 

ක්‍රැකටෝවා කියන්නෙ දූපතක්..ජාවා සහ සුමාත්‍රා අතර තිබුනු යමහල් දිවයිනක්..ඒ කියන්නෙ ගිණි කන්දක් මුහුදෙන් මතු වීම නිසා නිර්මාණය වුනු දූපතක්. 1883 අගෝස්තු 26-27 යන දෙදින තුල මේ ගිණි කන්ද පුපුරායාම නිසා ඒ දූපතෙන් 2/3 සම්පූර්ණයෙන්ම විනාශ වෙනවා. 

ක්‍රැකටෝවා පිපිරීම මිනිස් ඉතිහාසයේ මෙතෙක් වාර්තාවූ දරුණුම පිපිරීම...මෙහි පිපිරීමේ බලය 1945 හිරෝෂිමා නගරයට හෙළපු පරමාණු බෝම්බය වගෙ 13,000 ගුණයක්. මෙතෙක් මිනිසා විසින් කල විශාලම පිපිරීම සෝවියට් දේශය 1961 ඔක්තෝබර් 30 වනදා සිදුකල Tsar Bomba ජලකර බෝම්බ පිපිරවීම. ක්‍රැකටෝවා පිපිරීම ඒ වගෙ හතර ගුණයක්... 

ඒ වගේම මිනිස් ඉතිහාසයෙ මෙතෙක් ඇසුණු විශාලම ශබ්දය.දකුණු දෙසින් සැතපුම් 1930 දුරින් පිහිටි බටහිර ඕස්ට්‍රේලියාවෙ පර්ත් නගරයට පිපිරුම් ශබ්දය ඇහිල තියනව. ඒ වගේම සැතපුම් 3000 බටහිරින් පිහිටි රොඩ්‍රිගුවස් සහ මොරිෂස් දූපත්වලටත් ශබ්දය ඇසුණයි කියල වාර්තා වෙනව. ඒ කියන්නෙ අනිවාර්යයෙන්ම ලංකාවටත් මේ ශබ්දය ඇහෙන්නම ඇති. පිපිරීමෙන් උත්පාදනය වූ කම්පන තරංග සිද්ධියෙන් දින පහකට පසුද මානක උපකරණ වල සටහන් වූ බවද සම්පූර්ණයෙන්ම වියැකී යාමට පෙර එම තරංග ලොව වටා සත් වරක් ගමන් කල බවද කියැවෙනවා. 

ඒ හා සමඟම ඇතිවූ සුනාමිය සහ රක්ත තප්ත ගල් සහ උණුසුම් අළු පතනය සහ විෂ වායූන්ට ගොදුරු වීම නිසා ගම් සහ නගර 165 විනාශ වූ අතර යටත් පිරිසෙයින් මිනිසුන් 36,417 දෙනෙකු මිය ගිය බවටද වාර්තා වෙනවා. 

ක්‍රැකටෝවා දූපත මුහුදේ ගිලීගිය තැන 1930 තවත් යමහලක් මුහුදින් මතුවෙනවා. එම දූපත හැඳින්වෙන්නේ අනක් ක්‍රැකටෝවා ලෙසින් ( ඉන්දුනීසියානු භාෂාවෙන් ක්‍රැකටෝවාගේ දරුවා )මේ දූපත වසරකට සාමාන්‍ය වශයෙන් මීටර් 7 පමණ වේගයෙන් වර්ධනය වෙනවා. ඒ කියන්නෙ අඩි 22 විතර අවුරුද්දකට මුහුදෙන් මතු වෙනවා කියන එක.1994 සිට මේ දක්වා අනක් ක්‍රැකටෝවා සක්‍රිය යමහලක්. යම් කාල පරතරයන් ඇතිව සුළු විදාරණයන් සිදුවෙනවා. එසේම යමහල් විද්‍යාඥයින් මෙහි ක්‍රියාකාරිත්වය පිළිබඳව බොහොම විමසිලිමත්ව සිටින්නෙ. සමහරවිට ඔබේ මගේ ජීවිත කාලය තුල 1883 ක්‍රැකටෝවා පිපිරීම පරදවන පිපිර්‍රිමක් දැකබලා ගැනීමේ වාසනාව හෝ බොහෝවිට අවාසනාව අපිට හිමිවෙන්නත් පුළුවන්. කවුද දන්නෙ? 

මිනිස්සු කොච්චර දියුණු උනත් ස්වභාව ධර්මය එක්ක ඒ සෙල්ලං හරි යන්නෙ නෑ. ඉඳහිටල ටිකක් ඔය නාහෙට නාහන තමන් දැං ඔක්කොම දන්නව ඒ නිසා තමන්ට වැඩිය ජගතෙක් නැහැයි කියල ඔලුව උදුම්මගෙන ඉන්න අකීකරු දරුවෙකුගෙ කණෙන් අල්ලල පොඩ්ඩක් හොල්ලල කාරිය අම්ම කියල දෙනව වගේ උඹ මොනතරම් චණ්ඩි පාට් දැම්මත් මට උඹ ලොකු නැහැ කියල ස්වභාව ධර්මයත් මිනිස්සුන්ට හිටපු ගමන් කියල දෙනව උඹල මට මොක්කුද කියල. 

2004 සුනාමිය එහෙම එකක්..අපේ කාලෙදි ආයෙම එහෙම මිනිස්සුන්ට පාඩමක් කියල දෙන්ට ස්වභාව ධර්මයට නොහිතේවා කියල ප්‍රාර්ථනා කරනව ඇරෙන්න වෙන මොනවද අපිට කරන්න පුළුවන්?