175. විමලෙගෙ වාං පතුල් කතාව නොහොත් තෝස් ලාම්පු, මුගටි සහ පොහොරි ගැන........

හප්පච්චියෙ..මේ වාං පතුල් කතාව නිසාවෙං මම අහපු බැණුං කන්තරාවක්....හෙහ්, හෙහ්, එක්කො උඹ මේ කතාව කියාපං නැත්තං...නැත්තං ඒත් කියාපං...ඔන්න ඔහොම තමයි කට්ටිය මට බැණ අඬගැහැව්වෙ..ඔව්ව මට ගාණක් නෑ අප්ප...අර කම්මලේ බල්ල වගෙ තමයි. කච්චිය පිච්චියට ගියත් කම්මලේ බල්ල හෙළුවෙංය කියනවනෙ.අඩේ වැරදුනා වත්ද?....හෙළුවෙං හිටියෙ වෙල්ලාවෙ තිබ්බ බල්ල ද කොහෙද නේද? හරි හරි ඉන්ටලාකො සුට්ටක් ඉවසල හිට..ඔය බල්ලො ගැන යස අගේට දන්නෙ අපෙ ජානිස් ගොයිය. එයයිගෙං අහල කියඤ්ඤා හෙළුවෙං හිටියෙ කොයි බල්ලද, ඇඳුං ඇඳං හිටියෙ කොයි බල්ලදයි කියල...හරි එතකල් කියමු කතාව...මෙහෙම බල්ලො ගැන කියවන්ට ගියොත් අදත් මේ කතාව ඉවරයක් කොරන්ට වෙන එකක් නෑ වගෙ මට පේන්නෙ... 

ඉතිං මම අර කිව්වෙ අපි කැලේ මැද්දෑවෙ කෑම්ප් එහෙක ජීවත් වෙච්චි කාලෙ.මම බොහොම පොඩි එකා ඔය දවස්වල. යාන්තමට දැළි රැවුල මෝදු වෙන කාලෙ...හෙහ්, හෙහ්, 

ඉතිං මම කලින් කිව්වනෙ මාසෙං මාසෙ එක එක්කෙනාට බාර දෙනවය කියල චමරියෙ වැඩ කටයුතු. ඒ කිව්වෙ මාසෙ මුලදිම හැමෝගෙන්ම කීය කීය හරි එකතු කරල මාසෙටම ඕන බඩු බාහිරාදිය ගේන්ට ඕන. බඩු ගේන්ට අපිට සතියකට සැරයක් දෙනව ජීප් එකක් කදුරුවෙලට.ඒ කාලෙ අපිට මේන් සප්ලයි ලයිට් තිබ්බෙ නෑ. හවස හයාමාරෙ ඉඳල රෑ දොළහ වෙනකල් ජෙනරේටර් එකකිං ලයිට් දුන්න. මධු පානෝත්සවයක් වගෙ මොකක් හරි හින්ද ඊට පස්සෙත් ලයිට් ඕන නම් කෑම්ප් මේන්ටෙනන්ස් බාරව හිටිය නිලධාරියට කියල අවසර ගන්න ඕන. ඒකෙ අවුලක් උනේ නෑ කවදාවත්.කෑම්ප් එක බාරව හිටිය එකත් අපේ එකෙක්මයි.. 

ඌ බොන්නෙත් නෑ කොහොමත්. අනික ඔය වෙලාවට පණිවිඩේ කියන්ට යවන්නෙ හොඳටම වැඩි වෙච්චි එකෙක්. බොහෝ වෙලාවට මට තමයි ඔය වැඩේ පංගාර්තු වෙන්නෙ..මසාජ් බෝයි වැඩේ....මම ඉතිං ගිහිල්ල අපෙ කෑම්ප් ඔපිසරගෙ ජනේලෙට තඩි බානව.. 

" ඒයි ඇරපං ඩෝ අඩෝ උඹ නිදිද මෙච්චර විජහට? …" 

" මොකද බං මේ මහ රෑ?.....නිදාගන්ට දෙන්නෙ නැද්ද?..මේ දැං මම ආවෙ ඩීසල් අරගෙන..කාල යන්තමට ඇඳට වැටිල ඇහැ පියවුනා විතරයි……" 

මිනිහගෙ නම අපි කියමු උපුල්ය කියල...උපුලට තිබ්බ පොඩි අසනීපයක්..අසනීපයක්මත් නෙවෙයි එක අතකට...සීන් එක මේකයි.මිනිහ කතා කරනව බොහොම වේගෙං...මේ ලෝකෙ දෙයක් තේරෙන්නෙ නෑ. කලබල උනාම නං නෝ හෝප්...සර සර ගානව විතරයි ඇහෙන්නෙ. ඒ වෙලාවට අපි කරන්නෙ මිනිහ කියන එක ටේප් කරල ආයම ස්ලෝ මෝෂන් දාල අහල බලනව. මොකක්ද මේ යකා මේ කිව්වෙ කියල 

රයිට් උපුලා ගැනත් තියනව තව සෝක් කතා ගොඩක්..කලිං කමෙන්ට් එකකදි එක කතාවක් ලාවට වගෙ කිව්වත් එක්ක මම. 

උපුල් ගැන කියන්ට උනේ ජෙනරේටරේ ගැන කියන්ට ගිහිල්ල. ජෙනිය ගැන කියන්ට උනේ අපිට එතකොට මේන් සප්ලයි තිබුණෙ නැතිය කියල කියන්ට.මේන් සප්ලයි තිබුණෙ නැතිය කියල කිව්වෙ ඒ නිසාම ෆ්‍රිජ් එකක් තිබ්බෙත් නැතිය, ඒ කරණකොටගෙන අනිවාර්යයෙන් සතියකට සැරයක් නම් බඩු ගේන්ට ටවුමට , ඒ කිව්වෙ කදුරුවෙලට, යන්ටම වෙනවය කියල කියන්ට. 

ඔන්න වටේම ගිහිල්ල මයෙ වාරෙ ආව චමරිය බාරගන්ට.එදිනෙදා උයන්නෙ මොනවදෙයි කියල අපේ සූපවේදියට උපදෙස් දෙන එකත් චමරි පාලක තැන්පත්ගෙ එක් බාරදූර වගකීමක්. ඔළුව විකාර වෙන්නෙ ඔය එක එක එව්ව කන්නෙ නැති එවුං චමරියට සෙට් උනාම.. 

" මචං මම මස් කන්නෙ නෑ..හෙට මස් උයනවනං මට වෙන මොනව හරි…" 

ඔන්න එකෙක් කියනව 

" වෙන මොනව හරි කියන්නෙ?..එහෙනං බිත්තරයක් හදන්නං...උඹ බිත්තර කනවනෙ...." 

" බිත්තර නම් කනව මචං ඒත් පාම් බිත්තර විතරයි…" 

ඉතිං හොයාපල්ලකො ඌට පාම් බිත්තර...ඒ හද්ද කැලේ මැද්දෑවෙ මොන පාම් ද?..අපෙ කෑම්ප් එක කිට්ටුව තිබ්බ පාරම්පරික මුස්ලිම් ගමක්...ඕකෙං තමයි අපි හරක් මස්, බිත්තර එහෙම ගේන්නෙ...එව්ව ඔක්කොම ගම් බිත්තර....ඔය පාම් බිත්තර කන අය එහෙම කරන්නෙ ඒකෙං ප්‍රාණයක් හානි වෙන්නෙ නෑ කියන උපකල්පනය මත ඉඳලයි. 

" පාම් බිත්තර කොහෙං හොයන්ටද බං?...මම කියන්ටද ගම් බිත්තරයක් තම්බන්නං...උඹ කහමදේ කන්ට එපා...ඒක මට තියපං...පවක් උනත් මටනෙ…" 

වෙන ඉතිං මොනව කියන්ටද?....තව එවුං ඉන්නව මස් හොදි කන්නෙ නෑ...කෑළි කනව...තව එවුං කුකුලගෙ තටු විතරයි කන්නෙ.... 

එතන තර්කය මෙහෙමයි. කුකුලට තටු කියන්නෙ ජීවිතය පවත්වා ගන්ට අත්‍යාවශ්‍ය අවයවයක් නෙවෙයි.ඒ නිසා තටු දෙක කැපුවත් කුකුල ජීවත් වෙනව. ඒ නිසාම තට්ට කෑවට පව් සිද්ද වෙන්නෙ නෑ... 

හැබැයි ඒ කතාව ඇත්ත. අපි චුට්ටි කාලෙ අපෙ ගෙදර කුකුල්ලු ඇතිකලා. එළුවොත් හිටිය කාලයක්...කුකුලො හිටියෙ අපෙ ගරාජ් එක පිටිපස්සෙ පොළවෙන් අඩි තුන හතරක් උඩ හදපු දැල් ගහපු කූඩුවක .ඕකට යන්ට තිබ්බ පිටපළු දෙකක් එකට ඈඳල හදපු පොඩි ඉණිමඟක් වගෙ එකක්. හවස ඉර බැහැගෙන යද්දි අත්තම්ම කූඩු කූඩු කියල වත්ත පුරා ඇහිඳ කකා ඉන්න කුකුල් රංචුව උංගෙ නිවහනට එළෝනව. යන්තං වැටෙන්නෙ නැතුව ඇවිදගන්ට පුළුවං උන කාලෙ ඉඳලම මමත් උන්දැට උදව් උනා ඔය කුකුළො කූඩු කිරිල්ලෙ මහා කර්තව්‍යයට... 

අපේ ගේ පිටිපස්සෙ ඉඳල බැලුවම කෙලින්ම පල්ලෙහ පෙනෙනව කොළඹ - නුවර පාර , එතෙන්ට යනකල්ම තිබ්බෙ සාමාන්‍ය තරමෙ ළඳු කැලෑවක්. මුගටි, තළගොයි විතරක් නෙවෙයි ඕකෙ මීමින්නො, වල් බාවො, හම්බාවො ඉඳල හිටිය. කොච්චර බල්ලො ඇතිකලත් දැල් ගහල ආරක්සා කලත් මාස දෙහෙකටවත් සැරයක් මුගටිය හරි කළවැද්ද හරි කුකුලෙක් නම් අරං යනවමයි. 

ඔන්න රෑ දෙගොඩ හරියෙ ඇහෙනව කුකුළංගෙ මර ලතෝනිය...බල්ලො දෙන්නත් ලවක් දෙවක් නැතුව බුරනව...අත්තම්මයි මාමයි ඇහැරල කෑලි පහේ බැස්ටියත් එළිය කරගෙන යනව හෝදිසි කරන්ට. මටත් ඔය වෙලාවට අනිවාර්යයෙං ඇහැරෙනව. මගෙ ඒ දවස්වල තිබ්බ පොඩි පිස්තෝලයක් හැඩේ ටෝච් එකක්. ඒක අළු පාටයි,  කාණු දෙකයි. කාණු දෙකට පෙන් ටෝච් බැට්රි කෑලි දෙකක් දානව. මූණත රතුපාටයි. ඒ හැටි එළියක් එන්නෙ නෑ. අත්තම්ම ටෝච් එක කොට්ටෙ යට තියාගෙන බුදියෙන නිසා මමත් ඔය මගෙ පිස්තෝල ටෝච් එක කොට්ටෙ යට තියාගෙන නිදියන්නෙ. 

" සුට්ටි පුතා කොහෙද මේ රෑ යන්නෙ..පිණි බානව එළියෙ..මට හෙට බැණුං තමයි අම්මගෙං " 

අත්තම්ම හෙමීට කියනව, ගෙදර අනික් උදවිය ඇහැරෙයි කියල. 

" අනේ අත්තම්මෙ..මම මගෙ ආමි තොප්පිය දාගෙන එන්නංකො...එතකොට පිණි බාන එකක් නෑ……" 

ආමි තොප්පිය කිව්වෙ මට ඒ කාලෙ තිබ්බ කාකි කැප් එකට...අපෙ අම්මයෙ බාලම මලය...මයෙ පුංචි මාම වොලන්ටියර් ආමි එකේ හිටියෙ. ඔය එයාගෙ එකක්. අම්ම ඇතුලෙං මැහුං දෙකක් ගහල දුන්න මහ විසාල නිසා. ඒත් දාගත්තම මගෙ කං දෙකත් වැහෙනව. මම හතර මහ නිදානෙ වගෙ තමයි ඔය කැප් එකයි මහෙ පිස්තෝල ටෝච් එකයි ආරක්සා කලේ. කිසි කෙනෙකුට දෙන්නෙ නෑ අල්ලන්ටවත්. 

දවසක්ද දෙකක්ද ඉස්කෝලෙටත් අරගෙන ගියා ගෙදර තියල ගිහාම කවුරු හරි ගනීවිය කියල බයට.පස්සෙ ඒ වැඩේ අප්පච්චිට අහුවෙලා බැණුං ඇහුව. පස්සෙදි කලේ ඔය දෙක දවසිං දවස තැන වෙනස් කරල හංගල යන්ට පුරුදු වෙච්චි එක.ඔය මගෙ පරිකල්පන සක්තිය උපරිමේට ගිහිල්ල මමම හිතාගත්තු බහු බූත මිස ආය ඕක හොරා ගන්ට කවුරුවත් අපෙ ගෙදර හිටපු ඇති එකක් නෑ....හෙහ්...හෙහ් 

" සුපටි පටි පන්නෝ මුගටි ගෙට පැන්නෝ …" 

ඔහොම තාලෙට කිය කිය මම ආමිකැප් එකත් දාගෙන පිස්තෝලෙත් පත්තු කරගෙන එළියට බහිනව. බල්ලො දෙන්න පෙරමුණේම... ජම්බෝ සහ බිංගෝ….. උං දෙන්නම හොඳ ජාතියෙ .ජර්මන් ෂෙපර්ඩ් සහ ලැබ්රඩෝර්…...ඊට පස්සෙ මාම ...කෑලි පහේ ටෝච් එක වටේ පඳුරු වලට ගහනව.... විඩෙං විඩේ අපි යන පාරටත් ගහනව, මොකද සර්පයො එහෙම එළිබහින වෙලාවනෙ. නයා එළි බහිනව කියන්නෙ නමයට විතර...මහ රෑ දොලහට වගෙ පස්සෙ තමයි පොළඟා, මාපිලා සහ කරවලා වගෙ එවුං... 

ඊට පස්සෙ අත්තම්ම. උන්දැගෙ වමතෙ කෑලි තුනේ ටෝච් එකක් තිබුනට ඒක පත්තු කරල නෑ. දකුණු අතේ තියනව තෝස් ලාම්පුව පත්තු කරල. ඔන්න ඔය පල්ලෙහයිං තියෙන්නෙ .....එව්වගෙ එකක් තමයි තෝස් ලාම්පුව කියන්නෙ... ගනකම ගැල්වනයිස් තඩඩුවකින් හදල තියෙන්නෙ. 

දිග කෙමියකුත් තියනව සහ රවුම් අඬුවක් සහිත පියනක්. අර කෙමිය ඇතුලෙං එළියට එනව හණ නූල් අඹරවල හදපු ලොකු තිරයක් වගෙ එකක්. පියන ඇරල බූමිතෙල් දාල කෙමියෙ කෙලවරින් එළියට තියෙන තිරේ අග්ගිස්ස පත්තුකලාම ඔන්න සෑහෙන එළියක් විහිදෙනව. හැබැයි දුම කියන්නෙ ආය ඕන නෑ..කළුම කළු පාට දුමක් දානව පත්තු කරපු වෙලාවෙ ඉඳල.ඒ නිසාම අම්ම ඔය තෝස් ලාම්පුව ගෙදර ඇතුලෙ පත්තු කරන එක එකහෙලාම තහනම් කරලයි තිබ්බෙ. ඒත් අත්තම්මට මොන තරං අගේ ඇති ටෝච් ගෙනැත් දීපං උන්දැට හරියන්නෙ නෑ. අර තෝස් ලාම්පුවම තමයි. 

රෑපානෙ ගෙදරිං එළියට බහින්නෙ ඔය තෝසෙ පත්තු කොරගෙන තමයි. උන්දැ ඒ හැටි උස නෑ. තෝස් ලාම්පුව පත්තු කරල උරෙස්ස මට්ටමට උඩිං උස්සාගෙන ඉතිං යනව රෑ තිස්සෙ එක්කො එළුවො කෑ ගැහුවොත් නැත්නං කුකුලො කෙකර ගෑවොත් බලන්ට. ඔහොම යද්දි මමත් දණිපණිගාල කර කර හිටපු වැඩෙත් පැත්තක දාල පස්ස පාරෙ වැටෙනව. 

" මේ අම්මට කියන දෙයක් අහන්නෙම නැති හැටියක්. අර ටෝච් කීයක් නම් ගෙනත් දුන්නද? අර කලු දුමත් එක්ක බූමිතෙල් ලාම්පුවම තමයි හොඳ.. පුතා කොහෙද යන්නෙ? දැං පාඩං කර කර නේද හිටියෙ? යන්නෙ එහෙම නෑ..හොඳද?...." 

ආය කොහෙද මම නං අහයි එව්ව...ඒ වෙනකොටත් මම එළියට බැහැල අත්තම්මත් එක්ක. ටිකක් විතර ලොකු වෙනකොට තෝසෙ අරං උඩට උස්සල පාර එළිය කරන එක මම බලෙම්ම ඉල්ල ගත්ත.එහෙම යන්ට තිබ්බ දවසට මට මාර සන්තෝසයි. දවස් තුන හතරකින් එහෙම චාන්ස් එකක් ආවෙ නැත්තං මම කිට්ටු වෙනව හෙමීට අත්තම්ම ගාවට. 

" අත්තම්මෙ මේ කුකුලො කෑගහනව වගෙ ඇහුන මට... මුගටිය ඇවිල්ලද දන්නෙ නෑ…" 

අත්තම්මට හිනා යනව……. 

" හා එහෙමද?..මට නං ඇහුණෙ නෑ එහෙම එකක්. කමක් නෑ සුට්ටි පුතාට ඇහුණනෙ. හරි අපි යමුකො එහෙනං බලන්ට...." 

උන්දැ ඉඳගෙන හිටපු පුටු පුංචෙං නැඟිටිනව කොන්දට අතකුත් තියාගෙන 

දැං ඔන්න මාමයි අත්තම්මයි මායි යන අඩි පාර ඉවර වෙන්නෙ ටිකක් එහායිං තියෙන අත ඇරල දාපු පරණ ගල් වලකිං. අඩි පාර දිගේම තියනව සුදු පාට පිහාටු ගැලවිච්චා. 

" අනේ….. පොහොරි.." 

අත්තම්ම නැමිල පිහාටුවක් අහුලල බලල කියනව බොහොම දුක්බරව..පොහොරි කියන්නෙ සුදුපාට තටුවල අළු පාට වගෙ පුල්ලි තිබ්බ කිකිළියක්.... 

අපි ටිකක් අඩිය ඉක්මන් කරනව..ඔන්න ගල්වලට කිට්ටු වෙනකොටම අඩි පාර අයිනෙ වැටිල ඉන්නව පොහොරි. මුගටියට හරි කළ වැද්දට හරි පොහොරිව ගෙනියන්ට බැරි වෙල. බල්ලොංගෙ කලබලෙයි අපි ඒ එක්කම ටෝච් ගහගෙන ආපු එකයි හින්ද ඒකා කිකිළිව දාල ගිහිල්ල. 

" මැරිලද පුතා?..." 

අත්තම්ම අහනව..මාම එතනම නැමිල ඇණතියාගන්නව. මාත් මගෙ පිස්තෝල ටෝච් එක ගහනව කිකිළිට. 

" නෑ බෙල්ල අහුවෙලා නෑ. තට්ටක් විතරයි කාල තියෙන්නෙ. පණ තියනව. …" 

මාම පොහොරිව උස්සගන්නව ඇඟෙං ඈතට කරල අල්ලගෙන. ඒකිගෙං ලේ ගලනව ඕසෙට. බල්ලො දෙන්න බිම තියෙන ලේ ටික ලෙව කනව. 

" චිප් …..අහකට ......." 

අත්තම්ම උන්ට සැර කරල එලෝනව. ආයෙම ගියා වාගෙම අපි ආපහු එනව. ඒත් මේ පාර මම ඉස්සරහිම්ම. මමයි ආලෝකය සපයන්නෙ. මගෙ පිස්තෝල ටෝච් එකෙං එහෙම නෙවෙයි. මාම අත් දෙකිම්ම පොහොරිව උස්සගෙන හින්ද එයයිගෙ කෑලි පහේ ටෝච් එක මට දෙනව.මට නේද? ආය මොනවද?...අහල පහල ගස් වල කරටි වලටත් මම ටෝච් එක ගහල බලනව. රෑ දෙගොඩ හරියට කියන්නෙ යක්කු ගස් යන වෙලාව කියලනෙ. කියන්ට බෑනෙ නැද්ද?... ඔය ගහක යකෙක් වත් හිටියොත්. 

" මොකද ළමයො ඔය කරන්නෙ? ගහන්ටකො ඕක මේ පාරට....සරපයෙක්වත් පෑගුණොත් එහෙම…" 

මාම කෑගහනව.. 

" නෑ මම මේ බැලුවෙ යක්කු වත්…….." 

මගෙ අඬ බාල වෙල එහෙම්මම නෑහිලාම යනව. 

පොහොරි ගෙනැල්ල අපෙ කුස්සියෙ බිම තියල අත්තම්ම ලුණු මිරිසක් අඹරනකොට දාන අඩුම කුඩුම අහුරක් මිරිස් ගලට දාල කහත් වැඩිපුර වෙන්ඩ දාල අඹරනව. මාම කිකිළිගෙ තට්ටෙ තුවාලෙ වටේටම පිහාටු ගලවනව. තුවාලෙ පෑදුනාම අර අඹරපු කහ ලුණු මිරිස් තලිය අත්තම්ම ගානව තුවාලෙ. පොහොරි මොකවත්ම කියන්නෙ නෑ. කොක් කොක් ගගා ඔහේ ඉන්නව පැත්ත වැටිල. 

ගරාජ් එකේ තියනව අපිව පොඩි කාලෙ නාවපු නාන බාල්දිය. ඒක බිත්තරේක හැඩේ. යකඩ තහඩු වලින් හදල තියෙන්නෙ. ඒක ඇතුලෙ කිකිළිව තියල ඉටි රෙද්දකිං වහල හිට උඩිං හරහට ලොකු ලීයක් තියනව. ඒ කිකිළි ඉටි රෙද්ද පෙරලල පැනල යයි කියල. 

ඔහොම දවස් දෙකක් පොහොරි ඉන්නෙ බාල්දියෙම තමයි. කන්ට වී පොල් කුඩු එහෙම අත්තම්ම ඇතුලට දානව. 

" ඇයි අත්තම්මෙ පොහොරිව මේ බාල්දිය අතුලෙ තියාගෙන ඉන්නෙ එළියට යන්ට දෙන්නෙ නැතුව?......" 

ඉස්කෝලෙ ඇරිල ඇවිල්ල මම අත්තම්මගෙං අහනව. 

" තුවාලෙ සනීප වෙන්ට කලින් එළියට දැම්මොත් අනික් එවුං තුවාලෙට කොටනව " 

අත්තම්ම මට කියල දෙනව.දෙවෙනි දවසෙ අත්තම්ම කිකිළිව උඩට අරගෙන බලල…. ආ, දැං සනීපයි …..කියල ඒකිව නිදහස් කරනව. 

මුගටිය එක්ක වෙච්ච අලකලංචියෙං පොහොරිට කිසි අවුලක් උනේ නෑ. ඒත් ඊට පස් සෙ ඒකිව දකින හැම වෙලේම මට හිතුනෙ පොහොරි ඇවිදින්නෙ එක පැත්තකට බර වෙල කියලයි. මට පේන හැටිද නං මන්දා...... 

පොහොරි තව කාලයක් අපි එක්ක ජීවත් වෙල වයසටම මැරිල ගියා.අත්තම්මයි මායි එළු ගාල එහා පැත්තෙ තිබ්බ අරලිය ගහ යට වලක් කපල පොහොරිව වැලලුව. ඒ උඩ ලොකු ගලකුත් තිබ්බ අපි දෙන්නම එකතුවෙලා පෙරලගෙන ඇවිල්ල. 

" නැත්තං කබරයි හාරනව …" 

අත්තම්ම මගෙ ඔලුව අත ගාන ගමන් කිව්ව. මම ඔලුව උස්සල බලනකොට උන්දැගෙ ඇස් වල කඳුළු වගෙ දිලිසුනා…

 

හප්පච්චියේ මදෑ.....වාං පතුල් ගැන කියන්ටයි ආවෙ ඒත් අන්තිමට කිව්වෙ ...තෝස් ලාම්පුයි, පොහොරියි, මුගටියොයි රටේ නැති එව්ව...හරි මොකද කොරන්නෙ?.....ලබන විඩේනං කියන එක කියනව.....වාං පතුල් ගැන…..දෙයියම්පල්ල