165. කඳු මුදුනට නැග බලන්න ජීවිතයේ උස

    සෑම දවසක් ම හොඳ දවසක්. හොඳ ම හොඳ දවසක්. ඒ හොඳම හොඳ දවස, පෝරණුවක දහදිය පෙරාගෙන තැම්බෙන-දැවෙන වේදනාත්මක දවසක් කරන්න යාර 6කට පුළුවන්! ඔව් යාර 6කට පුළුවන්! අද එහෙම දවසක්. සාරියක් ඇඳගෙන දරුවාගේ දෙමව්පිය රැස්වීමට යන්න වුණු දවසක්!

    උදෑසන දරුවන් පාසල් වෙත ඇරලවා, ගෙදර පැමිණ හිතත් සමග යුද්ධ කරමින් යාර හය සිරුරේ දවටාගෙන, පාසල වෙත නැවත ඇදුනෙමි. පුද්ගලික වාහනයේ යන නිසා පහසුවක් වුණත් අන් බොහෝ මව්වරු තකහනියේ යාර හයේ ඒවා අරගෙන පැමිණ තිබුණේ පොදු ප්‍රවාහන සේවයේ පිහිට ලබමින්. 

    නව විදුහල්පතිනියක පත් ව තිබීමත්, දරුවන් කාණ්ඩ විෂයයන් තෝරා ගැනීමේ දී කටයුතු කළ යුතු ආකාරය විස්තර කිරීමට තිබීම නිසාත් රැස්වීම පැය 3ක් දක්වා දිගුවිය. ඉන් අනතුරු ව පංති මට්ටමෙන් රැස්වීම් තිබුනු අතර 12.30ට පමණ පිටතට පැමිණ, පාරෙන් එහා පස පාසලේ සිටින, 12.00ට පාසල් ඇරෙන පොඩි පුතු රැගෙන වාහනයට වී 1.30 වනතුරු සිටියේ දියණියව ද රැගෙන නිවසට යා හැකි නිසාය. තාර පාරේ රස්නයත්, වාහනයේ රස්නයත් මැද, යාර හයේ පෝරණුව ඉස්තරම් ය. වායූ සමනයට ද පාලනය කළ නොහැකි තත්ත්වයක් ලෙස දැණුනේ චූටි පුතාගේ ඉහින් කනින් දහදිය ගලන්න වූ නිසා ය. වායූ සමනය ක්‍රියා නොකරන ලෙසක් දැනී, ඩෑෂ් බෝඩය ද පෝරණුවක් සේ දැනෙන්න වූ නිසා මද වේලාවකින් වායූ සමනය නවතා ජනෙල් විවර කළෙමි. තාර පාරේ රස්නය දරාගෙන මද වේලාවක් ගත වනවිට 1.40ට පමණ දුව පැමිණියා ය. පිටත් වී මීටර 500ක්වත් එන්නට පෙර මෙන්න බොලේ අනතුරු හැඟවීමේ (Warning Light) බල්බයක් දැල්වෙන්නට පටන් ගති!

    වහා ම අයිනකට වී සැමියාට අමතා "හීට් ලයිට් පත්තු වෙලා, මොකද කරන්නේ?"යි ඇසුවෙමි. "ෂුවර් ද? කෝ ෆොටෝ එකක් එවන්න බලන්න" හදිසියේ අයින් කළ නිසා ඒ පටු පාරේ වාහන තදබදයක් ඇති වන්නට ඉඩ ඇති බව පෙණුනි. නැවත හිමින් වාහනය පදවාගෙන මීටර 100-150ක් ගොස් වැඩිපුර වාහන නොයන අතුරු පාරකට හරවා හෙවනේ නතර කර පිංතූරයක් ගෙන යැව්වෙමි.

    "ඔහොම ම ඉන්න. ආයේ ස්ටාර්ට් කරන්න එපා. දැන් සංදීප එනවා. එතකම් පරිස්සමින් ඉන්න"

    “මේ ඉන්න, ෆෝන් එකේ බැටර් 2%යි, අහගන්න මං ඉන්න තැන" කියා ඉක්මනින් ඉන්න තැන කියා ගතිමි.

    යාර හයේ සිල්ක් පෝරණුව යමාමහ පෙළහර පාමින් තිබුණි. පසෙකින් ගිණි පිටවන රස්න ය. ඒ අතරේ දහදියෙන් බත් වෙලා ය. ගිනිත් දියත් එකවර නිපදවන යාර හයේ යමාමහ පෙළහර!

    ඒ අතරේ ම  ෆෝන් එකේ ඕෆ්ලයින් මැප් එකට ගොස් ඉන්න සීමාවේ ස්ක්‍රීන් ශොට් එකක් ගෙන, ඉන්න තැන සළකුණු කර මොහොතකට ඩේටා ඔන් කර සැමියාටත්, මග එමින් සිටි සංදීප මල්ලීටත් වට්ස්ඇප් කෙරුවෙමි. අනතුරු ව සැමියා අමතා ඒ බව දැන්වූවෙමි.

    දරුවෝ දෙන්නාගේ ම බෝතල් වල වතුර අහවර ය. දෙදෙනා එතැන තිබූ පන්සලට යවා වතුර ගෙනෙන ලෙස දැන්වූවෙමි. අනතුරු ව බොනට්ටුව විවර කර වාහනයට යම් සහනයක් සිසිලසක් ලබා දෙන්නට කටයුතු කෙරුවෙමි.

    පන්සල් වත්තේ ඇති ගස් වල සෙවණ නිසා ඇතිවුණු සිසිල් පරිසරය නිසා මදින් මද සහනයක් දැනෙන්නට විය. මුලින් නතර කළ තැන ම ඉන්න වුණා නම් ඌර්ධවපාතනය (ඝණ ද්‍රව්‍ය ද්‍රව නොවී ඝණ වශයෙන් ම වාෂ්ප වීම) වනු ඇත.

    ආපදාවක් වූ විට මේ ආකාරයට සහයෝගයට එන්නට ඕනෑ ම විටෙක කෙනෙකු දෙන්නෙකු ඉන්නා නිසා හොඳයි. එසේ නොවුණා නම් එතරම් අපහසුවෙන් ඉඳිද්දි තව තවත් කෙතරම් නම් අපහසුවට පත්වන්නට සිදු වනු ඇති ද?

    මේ දවස්වල ස්වභාව ධර්මයත් යමාමහ පෙළහර හා කිට්ටු යමක් පාමින් සිටියි. උදේට සෞම්‍ය ව සිටින උන්දෑ දවල්ට ගිණි පුපුරු විසි කරයි. හවස් වද්දි පාරවල් යටකරමින් මොර සූරන වැසි ගෙන එයි. යාර හයේ  නිල ඇඳුමට බැඳුණු කාන්තාවෝ මග දිගට කෙතරම් අපහසුතාවන්ට පත් වනවා ඇති ද?

    ඇයි මිනිස්සු තව කෙනෙකුට ජීවත් වීම අපහසු කරවන්නේ? අමාරුවෙන් අපහසුවෙන් තමන්ගේ ජීවිතය ගෙන යන්න වෙන තැනට තල්ලු කරන්නේ? ඇයි මේ? සාරි පටලැවි මරදාන ස්ටේෂන් එකේ දී රේල් පාරට ඇද වැටුණු කාන්තාවන් පිළිබඳ අසා ඇත්තෙමි. සාරි පොටවල් පාරේ යන වාහන වල පැටලී වුණු අනතුරු අසා ඇත්තෙමි. මගේ ම මම්මා (අම්මාගේ නංගි) සහ මාමා මෝටර් සයිකලයේ යද්දි මම්මාගේ සාරි පොට බයිසිකල් රෝදයේ පැටලැවි ඇඹරි ඉරී වෙන්වුණු නිසා ඒ අය අද යහතින් ජීවත් වෙති. එසේ නොවුණා නම් බයිසිකලය පෙරලී කුමනාකාරයේ අනතුරක් වන්නට තිබුණාදැයි අප දන්නේ නැත.

    සාරි වල මිල ගණන් දන්නෝ දනිති. යට සායවල්, හැට්ට මැහීම්, ඒවාට අවශ්‍ය ලයිනින් ආදිය එකතු වුණා ම යම් ලකයක් ඇති සාරියක් සකසා ගන්නට අඩුම තරමින් රුපියල් 10,000/-ක් 12,000/-ක් වැය වේ. මේ රටේ මිනිස්සුන්ට මේ කාලයේ අඩුපාඩුවකට ඇත්තේ රුපියල් දහ දොළොස්දාහකට සකසා ගත් සාරියක් පමණි.

    සාරියෙන් නම්බුව රැකීම පිළිබඳ කතා පවත්වන මිනිස්සුන්ගේ  මොළයේ ක්‍රියාකාරීත්වය පිළිබඳ ඇතිවන විමතියේ නිමක් නැත. හිතන්න හිතන්න විමතිය දලු ලා වැඩේ.

බඩ රවුමක් පෙනේ.

පපුවෙන් පදාසයක් පෙනේ.

පිටෙන් අඩ හඳක් හෝ ඊට වැඩියෙන් පෙනේ.

ඒ රකිනවා කියන නම්බුව රැකේ දැයි සැක සිතේ.

    මරදාන ස්ටේෂන් එක ලඟ උදේ 6.30.-7.30 අතර හිඳ බලන්න. සාරි ඔසරි රූරා වැටි වැටී, ඉරට පෙර දුවන ගුරු මහත්මීන් කොපමණදැයි දැක බලා ගන්න. මොන සාපයක් ද මේ?

    සමහරවිට මේ නිතී පවත්වාගෙන යන්න කාන්තාවන් ම අනුබල දෙමින් සිටින බව ඇත්තකි. ඒ කාරණා කෙසේ වුවත්, දැයේ කාන්තාවට මේ සිදුකරන අනිසි බලපෑම, සාරියෙන් රටේ නම්බුව රකින්න යෑම, නොනවතින තාක් කල් මේ රටට යහපතක් නොවනු ඇත. එය ආවාට ගියාට කී කතාවක් නොවන බව සළකන්න. මා එසේ කියන්නේ,

    මෙවැනි හද්දා මෝඩ නීති මත පිහිටා කටයුතු කරන්න හිතන මොළවල කවදාවත් සැබෑ දියුණුවට වැදගත්වන වටිනා, නව අදහස් නූපදින නිසා ය.

    එවැනි අදහස් උපදින්න තරම් ඒ හිත් නිවහල් නොවන නිසා ය.

    ගෝත්‍රිකත්වයේ තැනිතලාවේ වැජඹෙන ඔවුන්ට දියුණුවේ කඳු මුදුනට නැග ගන්නා ආකාරය නොවැටහෙන නිසා ය.

164. සිසිර අයාලයෙනි

 (පසුගිය වසරේ ලියන ලද සටහනකි)

සිසිර අයාලයෙනි,

නුබ කුස සිසාරා

දින සති සැරිසරා

මදක් රැඳෙන ගිමන් හරින

නුඹ නොදත්

බෝ අනතුරු

මෙහි වෙත්

ඔයාකාර සැහැල් සැරුම්

නූස් පඳුරු මුදුන් මත රැඳුම්

නොමනාය මෙබිම මත

කල්පනාවෙනි... පරිස්සමෙනි...

සිසිර අයාලයෙනි!

අප හිඳින්නේ

බෝ ආලයෙනි

යලිත් මතු දිනෙක

නුඹලා දකිනු රිසියෙනි

 මේ සිටින්නේ සයිබීරියානු ස්ටෝන්චැට් විහඟ මහතා ය. ඒ මහතාගේ මැතිණිය අපි නුදුටුවෙමු. විහඟ සංක්‍රමණ සංචාර ඇරඹී ඇති බැවින් අපිදු කාර්යය බහුල වී සිටිමු. පසුගිය දා ලංකාවේ පළමු වරට වාර්තා වූ විහඟ යුවලක් කෙරවලපිටියේ සිටින බවට ලද තොරතුර මත එහි ගිය ද අපට ඔවුන් මුණ ගැසුනේ නැත. කුරුල්ලෝනේ! පියාපත් ඇත්තෝ නේ! එහෙම හිතන්නයි අපි කැමති. එයාලා කොහේ හරි යහතින් ඉන්නයි උවමනා.

 ඉතිං අපට ඒ යුවල මුණ නොගැසුණත් මේ පුංචි දඟ විහඟ හමුවිය. දැනට ලංකාවේ වාර්තා වෙලා තිබෙන්නේ 4 වාරයක් වැනි සුළු ප්‍රමාණයක්. සෑහෙන පිරිසක් වට වෙලා, විවිධ වර්ගයේ විවිධ ප්‍රමාණයේ කැමරා මානාගෙන ඉන්නා හැටිය යස ප්‍රබෝධයක් ගෙන ආවා වාගෙයි එයාගේ හැසිරීම එදා. ඒ පඳුරු මුදුනින් මේ පඳුරු මුදුනට! බිමට! කම්බි තුඩක් උඩට! නැවතත් පඳුරු මුදුනකට! හරියට ‘මෙහෙම හොඳයි ද? මෙහෙමත් හොඳයි නේ ද? මෙහෙමත් එකක් ගනිමු නේ?‘ කියලා අපෙන් අහනවා වගේ. අපිත් ඉතින් එයා කියන කියන විදිහට ශටර් කවුන්ට් එක සට පට හඬින් වැය කරමින් සිටියෙමු.

 සයිබීරියානු ස්ටෝන්චැට් එහෙමත් නැත්නම් ආසියානු ස්ටෝන්චැට් (Saxicola maurus)... එයාට එහෙම නම ලැබෙන්නේ තිරිවානා කැට දෙකක් එකිනෙක ගැටීමෙන් නැගෙන හඬ හා සමාන හඬ කොටසක් එයාගේ නාදයේ තිබෙන නිසයි. උවමනා නම් වෙබ් සර්ච් කර හඬ හොයාගෙන අහන්න ඔයාලට පුළුවන්.

 එදා දවසේ ඒ භූමිය පුරා සැරි සරපු එයා පසුදා හිටියේ නැහැ.

 කුරුල්ලෝනේ! පියාපත් ඇත්තෝ නේ! එහෙම හිතන්නයි අපි කැමති. එයාලා කොහේ හරි යහතින් ඉන්නයි උවමනා. ඒත් මෙයාගේ තිබුණු කුලෑටිකම අඩු සැහැල්ලු හැසිරීම නිසා හිතේ කුකුසක් නැතුවා ම නෙමෙයි

සිසිර අයාලයා: සාමාන්‍යයෙන් සිසිරය එළඹෙද්දි සංක්‍රමණය අරඹන කුරුල්ලන්ට නිශ්චිත ගමනාන්ත ඇත. ඒ වගේ ම අයාලේ යන අය ද නැත්තේ නොවේ. ඒ සඳහා විවිධ හේතු තිබේ. සමහර කෙනෙක් රංචුවෙන් මග හැරෙන්න පුළුවන්. තව කෙනෙක් කෙලින් ම ගමනාන්තය නොගිහින් තැන් තැන් වල සැරි සරා ගමනාන්තයට යනවා වෙන්නත් පුළුවන්. මග වැරදුණු කෙනෙකුත් අහම්බෙන් හෝ ඉන්නත් පුළුවන්.

Photos taken : October 2022

162. එයින්ට්‍රි වීදිය, අක්බාර් ලේන්, ඇලන් මැතිනියාරාම පාර සමගින් ඇල්බට් චන්ද්‍රවංකය

එයින්ට්‍රි වීදිය-හැව්ලොක් ටවුම, කොළඹ 05

    හැව්ලොක් ටවුමේ සිට, තිඹිරිගස්යාය පාරේ මීටර 800ක් පමණ යනවිට වම් දෙසට හමුවන ඇස්කොට් ඇවනියු ඔස්සේ මීටර 100ක් ගිය තැන වම් දෙසට වන මග එයින්ට්‍රි වීදිය නම්වේ.

    එඩ්වඩ් ක්ලැරන්ස් ඩි ෆොන්සේකා යනු කෝටිපති මිනිරන් ව්‍යාපාරික එඩ්මන්ඩ් ක්ලාර්ක් ඩී ෆොන්සේකාගේ පුතුය. අශ්වයින් හතලිස් දෙනෙකුට හිමිකම් කියූ එඩ්වඩ් ක්ලැරන්ස්, ඒ සතුන් ගාල්කර තිබුණේ ජාවත්තේ පිහිටි ඔහුගේ වතුයායේ ගොඩනැගූ ස්තාලයේය. රාජකීය විදුහලට ඉදිරිපසින්, වර්තමානයේ රාජ්‍ය ලේඛනාරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුව හා කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලයේ ගොඩනැගිලි කිහිපයක් පිහිටා ඇති ප්‍රදේශයේ පිහිටා තිබුනු තුරඟ තරඟ පිටියේ එම අසුන් තරඟ පිණිස යෙදවුණි. තුරඟ තරඟ කෙරෙහිවූ සිය බලවත් කැමැත්ත ප්‍රකට කරමින් ඔහු සිය වතුයායේ කොටස් වෙත ජනප්‍රිය බ්‍රිතාන්‍ය තුරඟ තරඟයන්හී නම් යෙදුවේය. එවැනි ජනප්‍රිය තුරඟ තරඟයක් සිහි කරමින් ඔහුගේ සමස්ත වතුයායට ගුඩ්වුඩ් නම දී තිබේ. වතුයාය වෙත වූ ප්‍රධාන පිවිසුම් මග ඇස්කොට් ඇවනියු යනුවෙන් නම් කෙරුණු අතර අතු වීදි දෙක එප්සම් වීදිය සහ එයින්ට්‍රි වීදිය ලෙසින් නම් කෙරිණ.

අක්බාර් ලේන්/පටුමග-අලුත්කඩේ, කොළඹ 12

    අලුත්කඩේ වටරවුමෙන් වම් දෙසට වන මිහිදු මාවත ඔස්සේ යනවිට දකුණු දෙසට හමුවන පළමුවන මග වන සෙන් සෙබස්තියන් වීදිය ඔස්සේ මීටර 100ක් යන විට වම් දෙසට හමුවන මග අක්බාර් පටුමගවේ.

    කීර්තිමත්, ලාංකික මැලේ ජාතිකයෙකු වන, මාස් තාජූන් අක්බාර් (1880-1944) මහතා දිස්ත්‍රික් සහ ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරයෙකු, ව්‍යවස්ථාදායක සභාවේ සාමාජිකයෙකු, ශ්‍රී ලංකාවේ සොලිසිටර් ජෙනරාල්වරයා සහ 1937-1938 කාලයේ නගර සභා සභීකයෙකු ආදී වශයෙන් ක්‍රියා කළ අතර ඊට අමතර ව මල්ලව පොර ශූරයෙකු මෙන්ම ජූඩෝ ක්‍රීඩකයෙකුද වශයෙන් කීර්තියක් ඉසිලීය. ආදී රාජකීයයෙකු වන අක්බාර් මහතා එංගලන්තයේ කේම්බ්‍රිජ් විශ්ව විද්‍යාලයේ උපාධිධරයෙකුද වන්නේය. ඔහු පේරාදෙනිය විශ්ව විද්‍යාල පිහිටුවීම සඳහා වූ කොමිසමේ සාමාජිකයෙකුවූ අතර හුසායිනියා පිරිමි විදුහලත් ෆාතිමා කාන්තා විදුහලත් පිහිටුවීමේ පුරෝගාමියෙකුද විය. මේ ආකාර වූ සේවාවන් වල නියුතු වීම නිමිති කොටගෙන ගෞරවයක් වශයෙන් ඔහුගේ නමින් කොළඹ වීදි දෙකක් නම් කර තිබේ. එයින් එකක් අලුත්කඩේ පිහිටා ඇති මෙම වීදිය වන අතර අනෙක පිහිටා ඇත්තේ කොම්පඤ්ඤ වීදියේ මැලේ ජාතිකයින් බහුල ව වසන පෙදෙසෙහිය. වඩා ම වැදගත් කාරණය වනුයේ පේරාදෙනිය විශ්ව විද්‍යාලයේ ශාලාවක් ද ඔහුගේ නමින් නම් කර තිබීමයි.

ඇලන් මැතිනියාරාම පාර-හැව්ලොක් ටවුම, කොළඹ 05

    පොල්හේන්ගොඩ මං සන්දියෙන් වම් දෙසට විජය කුමාරණතුංග මාවත ඔස්සේ මීටර 500ක් පමණ යනවිට වම් දෙසට වන මග මෙම පාර වේ.

    පොල්හේන්ගොඩ කඳු කැටය මුදුනේ, නාවලත් කිරුලපනත් අතර මැද ඇලන් මැතිනියාරාම විහාරය පිහිටා තිබේ. කොළඹ නගරයේ උස් ම ස්ථානයක් වන මෙතැනට හිමිදිරියේ සමනල කන්ද දිස්වේ.

    මෙම විහාරය මේ නමින් හඳුන්වන්නේ ඇයි? කවුද මේ ඇලන්? විහාරවාසී ස්වාමීන්වහන්සේ මෙයට පිළිතුරු සපයති.

    නෙලී චාර්ලට් හෙන්රියාටා ඩී ඔලිවෙරා මහත්මිය (1869-1907) යම්කිසි මානසික රෝගයකින් පෙළුනාය. ඇයට බොහෝ වෛද්‍යවරුන් ප්‍රතිකාර කළත් ප්‍රයෝජනයක් නොවීය. අවසානයේ ඇය කඳවෙල ධර්මාලංකාර තෙරණුවන් වෙත එළඹුනාය. උන්වහන්සේ ඇයට සෙත් පැතීමෙන් අනතුරුව ආයුර්වේද ප්‍රතිකර්ම නිර්දේශ කළෝය. සමහරවිට එය සුළු සම්‍ය ප්‍රයෝගයක් විය හැක. කෙසේ නමුදු සුවය ලැබූ ඇය එයින් සතුටට පත් ව තමන් මේ වෙනුවෙන් කළ යුත්තේ කුමක්දැයි තෙරණුවන්ගෙන් විමසුවාය. උන්වහන්සේ විහාරයක් ගොඩ නැගීම පිණිස බිම් කඩක අවශ්‍යතාව විස්තර කළ අතර නෙලී මහත්මිය ඒ සඳහා සුදුසු වූ මෙම බිම්කඩ ලබා දී විහාරය ගොඩ නැගීම පිණිස අවශ්‍ය මුදල් ද ලබා දුන්නාය. ඈ මියගිය පසු ආදාහනයෙන් අවශේෂ වූ අළු බඳුනක බහා ගෙනවිත් විහාර භූමියේ තැන්පත් කර ඇගේ නමින් ස්මාරකයක් ගොඩනගන ලදී. විහාරයේ ප්‍රධාන ගොඩනැගිල්ලේ ඇගේ ඡායාරූප දෙකක් දකින්නට ලැබේ. විහාරවාසී භික්ෂූන් වහන්සේ අදහස් කරන්නේ නෙලී මහත්මිය මේ වනවිට දේවදූත ආත්මයක් ලබා විහාරය ආශ්‍රිතව ම ගැවසෙන බවයි.

    ඇලන් යනු සමීපතයින් නෙලී මහත්මිය හැඳින් වූ කෙටි නාමය වන අතර ඇයට ගෞරව පිණිස ඇලන්මැතිනියාරාමය වශයෙන් එම විහාරය හඳුන්වයි.

ඇල්බට් චන්ද්‍රවංකය - කුරුඳුවත්ත, කොළඹ 07

    ජාතික කෞතුකාගාරය අභිමුව වන කේම්බ්‍රිජ් පෙදෙසේ අන්තයත්, නිදහස් මාවතේ ශාන්ත බ්‍රිජට් කන්‍යාරාමය අසල අන්තයත් යා කරන මග ඇල්බට් චන්ද්‍රවංකය නම්වේ.

    වික්ටෝරියා රැජණගේ වල්ලභයා ඇල්බට් කුමාරයාය. ඇගේ සම්පූර්ණ රාජ්‍ය කාලය තුලදී ම (1837-1901) ශ්‍රී ලංකාව බ්‍රිතාන්‍ය කිරීටය යටත් පාලනය කෙරුණු අතර 1876 දී වික්ටෝරියා රැජණ ඉන්දියාවේ අධිරාජිණිය බවට පත් වූවාය. ඔවුන්ගේ පුතුන් ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරය කළත් ඇල්බට් කුමරු කිසිදා මෙහි පය තබා නැත. එබැවින් මෙම නාමකරණයට සෘජු සම්බන්ධයක් පිළිබඳ සිතිය නොහැකිය. තවත් සිත්ඇදගන්නාසුලු කාරණයක් නම් ලන්ඩනයේ ලැම්බත් හී කොළඹ වීදියේ (Colombo Street) ප්‍රින්ස් ඇලබට් පබ් නමින් අවන්හලක් තිබීමයි. නමුත් ඇල්බට් කුමරු එයට ද කිසිදා පා තබා නැති බවට ලියුම්කරුට විශ්වාසය. කාලාන්තරයක් මෙරට පාලනය කළත් වික්ටෝරියා රැජණට කොළඹ ප්‍රදේශයේ උද්‍යානයක් මිස මාවතක උරුමයක් නැත.

පෙර ලිපි

154. වීදි සරන ළය - 01

156. වීදි සරන ළය 02 - කොළඹ කළාප පළමු කොටස

157. වීදි සරන ළය 03 - කොළඹ කළාප දෙවන කොටස

159. වීදි සරන ළය 04 - කොළඹ කළාප තුන්වන කොටස

160. වීදි සරන ළය 05 - අබ්දුල් කෆූර්, අබ්දුල් හමීඩ් සමග අබ්දුල් ජබ්බාර්

161. වීදි සරන ළය 06 - අභය පෙදෙස, අභයාරාම පටුමග, අභයසිංහාරාම පාර, ඇඩම්ස් ඇවනියු, ඇඩම්ලි පෙදෙස, අධිකරණ මාවත සමග අහමඩ් පටුමග

161. වීදි සරන ළය 06 - අභය පෙදෙස, අභයාරාම පටුමග, අභයසිංහාරාම පාර, ඇඩම්ස් ඇවනියු, ඇඩම්ලි පෙදෙස, අධිකරණ මාවත සමග අහමඩ් පටුමග

පෙර ලිපි

154. වීදි සරන ළය - 01

156. වීදි සරන ළය 02 - කොළඹ කළාප පළමු කොටස

157. වීදි සරන ළය 03 - කොළඹ කළාප දෙවන කොටස

159. වීදි සරන ළය 04 - කොළඹ කළාප තුන්වන කොටස

160. වීදි සරන ළය 05 - අබ්දුල් කෆූර්, අබ්දුල් හමීඩ් සමග අබ්දුල් ජබ්බාර්

අභය පෙදෙස - දෙමටගොඩ, කොළඹ 09

කොලොන්නාව දෙස සිට දෙමටගොඩ හන්දිය දෙසට පැමිණෙන විට දෙමටගොඩ ඇලත් දෙමටගොඩ හන්දියත් අතර මාර්ගයේදී වම් අත දෙසට වන අභය පෙදෙස හමුවේ.

අභය යනු නිර්භයභාවය වන අතර අභය මුද්‍රාවෙන් සංකේතවත් වන්නේ ආරක්ෂාව ලබා දීමටත්, බිය පලවා හැරීමටත්, හේතුවන අධ්‍යාත්මික ශක්තියයි. බුදුරජාණන් වහන්සේ නිර්වාණය අවබෝධ කරගැනීමේදී අභය මුද්‍රාව භාවිතා කළ අතර පසුව කලහාකාරී ලෙස හැසිරුණු ඇතෙකු දමනය කරනු පිනිස ද එය යොදා ගන්නා ලදී. අභය සූත්‍ර දේශනාවේ, ‘සම්මා වාචා’ පිළිබඳ විස්තරයේදී උන්වහන්සේ කෙනෙකු කිව යුතු නොකිව යුතු දේ පිළිබඳ ව දේශනා කළෝය. ‘අප නිතර ම කතා කළ යුතු වන්නේ සත්‍ය හා අර්ථයක් ඇති දේ පමණයි. ඒ වගේ ම සතුටුදායක වුවද දුක්ඛදායක වුවද යම් දෙයක් පැවසීමට වඩා සුදුසු ම අවස්ථාව තෝරාගත යුතුය’

බොහෝ සිංහල රජවරුන්ගේ නාමයන් හී මුලට හෝ අගට ‘නිර්භය’ යන තේරුම ගෙනදෙමින් ‘අභය’ යන වදන එක්කර තිබේ. ඒ අතර අභය රජ (ක්‍රී . පූ. 474-454), අභයගිරි දාගැබ සෑදූ වට්ටගාමිණි අභය/වගලම්බාහු රජ (ක්‍රී . පූ. 88-76) සහ දුටුගැමුණු රජ (ක්‍රී . පූ. 161-137) යනාදී රජවරුන් වේ.

අභයාරාම පටුමග - හැව්ලොක් ටවුම, කොළඹ 05

නාරාහේන්පිට, ශ්‍රී අභයාරාම බෞද්ධ විහාරස්ථානයට පිවිසීමට ඇති පටුමග මෙනමින් හැඳින්වේ.

අභයසිංහාරාම පාර - මරදාන, කොළඹ 10

පංචිකාවත්ත වටරවුමෙන් පංචිකාවත්ත දෙසට යන විට වම් අත දෙසට මෙම පාර හමුවේ. ඒ ඔස්සේ ගොස් අභයසිංහාරාම බෞද්ධ විහාරස්ථානයට පිවිසිය හැකිය. (අභයසිංහ - නිර්භය සිංහයා යන අරුත දේ)

ඇඩම්ස් ඇවනියු - කොල්ලුපිටිය, කොළඹ 03

බම්බපිටිය හන්දියේ සිට, තුන්මුල්ල වටරවුම් ද්විත්වය පසුකර කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලය දෙසට පැමිණෙද්දි වම් අත දෙසට හමුවන පළමු මාවත මෙනමින් හැඳින්වේ. මෙම නාමය උපන් හේතුව නිශ්චිත නැත. ආදම් සමූහ ව්‍යාපාරයේ නිර්මාතෘවරුන් වන ආදම්ජී ලුක්මන්ජී පවුලේ පිරිස දැනට ජීවත් වන්නේ ඇඩම්ස් ඇවනියු පාරට පසු ව හමුවන පටුමගට මායිම් වන සයිෆි විලා - Saiffee Villa මන්දිරයේය (පෙර ලක්ෂ්මිගිරි මන්දිරය). සමහරවිට ඇඩම්ස් ඇවනියූ නාමය ඉපදීමට මෙම සම්බන්ධය බලපෑවා විය හැකිය. කෙසේ නමුදු මෙම දේපල වල පැරණි හිමිකරුගේ නම ඇඩම්/ඇඩම්ස් විය හැකි බවට H. A. C. හුලුගල්ල විසින් රචිත, The Centenary Volume of the Colombo Municipal Council යන ග්‍රන්ථයෙන් යෝජනා කෙරේ.

ඇඩම්ලි පෙදෙස - බම්බලපිටිය, කොළඹ 04

මැජෙස්ටික් සිටි ගොඩනැගිල්ල පසු කර කොළඹ දෙසට පැමිණෙද්දි වම් අත දෙසට හමුවන දෙවන මග ඇඩම්ලි පෙදෙස වේ.

බෝරා මුස්ලිම් ජාතිකයින් 1831 දී මෙම දිවයිනට ලඟා වූයේ අහම්බෙනි. ගුජරාටය බලා කරවල රැගෙන යමින් සිටි ජැෆර්ජි ඊසාජීගේ කුඩා මුහුදු යාත්‍රාව කුණාටුවකට අසු වී විනාශ වූ අතර දිවි බේරාගත් ඔහු ගාල්ල වෙරළට ලඟාවිය. මෙරට ඇති ව්‍යාපාර අවස්ථා දුටු ඔහු පසුකාලීන ව මෙරට මූලික කරගෙන ආනයන අපනයන වෙළඳාම ඇරඹීය. ඔහුගේ පුත් කරීම්ජී ජැෆර්ජි එම ව්‍යාපාරය තවදුරටත් ව්‍යාප්ත කරමින් ඉංදියානු සාගරය හරහා නැගෙනහිර අප්‍රිකාවේ සිට සිංගපූරුව දක්වා වෙළෙඳ ගනුදෙනු මෙහෙයවන්නට සමත්වීය. ඔහුගේ ඥාති සොයුරු මොහොමඩ්බායි අලීබායි නැමැත්තා සිය පුතුන් වන ඉසුෆ්අලී, ගුලාම්හුසෙයින් සහ ඇඩම්ලි (Esufally, Gulamhussein and Adamaly) යන අයගේ නම් උපයෝගී කරගෙන ඊ. ජී. ඇඩම්ලි සහ පුත්‍රයෝ (E G Adamaly & Sons) යන ව්‍යාපාරය අරඹා, සීනි, භූමිතෙල්, රබර්, පිටි සහ හාල් වෙළදාමෙන් ඉතාමත් කෙටි කලකදී ඉමහත් දියුණුවක් ලබා, දිවයිනේ ප්‍රමුඛත ම වෙළඳ ව්‍යාපාරයන් අතරට එක්විය. පවුලේ තවත් සාමාජිකයෙකු වන ඊ. ජී. ඇඩම්ලි යන අය 1920-1925 අතර කාලය තුල ව්‍යවස්ථාදායක සභාව නියෝජනය කළ අතර ඔහුගේ පුත් කුර්බාන් හුසෙයින් ඇඩම්ලි 1948 දී නියෝජ්‍ය නගරාධිපතිවරයා වශයෙන් ද, 1947-1971 අතර කාලය තුල සෙනෙට් සභිකයෙකු වශයෙන් ද, කටයුතු කළේය. ඉතාමත් සිත්ඇදගන්නාසුලු බෝරා මස්ජිදය පිහිටා තිබෙන්නේ ද මෙම ඇඩම්ලි පෙදෙස කෙලවරෙහි ය.

අධිකරණ මාවත - මරදාන, කොළඹ 10

ටෙක්නිකල් හන්දියේ සිට පංචිකාවත්ත දෙසට ශ්‍රී සංඝරාජ මාවත ඔස්සේ යන විට වම් අත දෙසට හමුවන පළමු මාවත මෙය වේ.

‘අධිකරණ - සමථ ධම්ම’ යනු බෞද්ධ විනය පිටකයෙහි එන කොටසකි. එයින් පනවා ඇත්තේ භික්ෂූන් අතර ඇතිවන ආරවුල් හෝ නඩු ආදි කාරණා සමථයට පත් කරගැනීමේදී සැළකිය යුතු විනය නීති සමුදායයි. අධිකාරණික යනු විනිශ්චයකාරවරයාය. අධිකරණ මාවත, පහළ උසාවි සහ අලුත්කඩේ පිහිටා ඇති අධිකරණ අමාත්‍යාංශය වෙත දිවෙයි.

අහමඩ් පටුමග - කොම්පඤ්ඤ වීදිය, කොළඹ 02

තොරතුරු සපයන කෙනෙකු මගින් ලේඛකයාට කොම්පඤ්ඤ වීදියේ පිහිටි මෙම පටුමගෙහි, පදිංචි, ටී. බී. ජයා මහතාට සමීප ඤාතියෙකු වන තුවාන් අහමඩ් හමීඩ් ඩීන් නැමැති ශ්‍රී ලාංකික මැලේ ජාතික සමාජ සේවකයෙකු හමු වී තිබේ. ඒ හැර එම පටුමග පිළිබඳ වැඩිදුර විස්තර නොමැත.

160. වීදි සරන ළය 05 - අබ්දුල් කෆූර්, අබ්දුල් හමීඩ් සමග අබ්දුල් ජබ්බාර්

පෙර ලිපි

154. වීදි සරන ළය - 01

156. වීදි සරන ළය 02 - කොළඹ කළාප පළමු කොටස

157. වීදි සරන ළය 03 - කොළඹ කළාප දෙවන කොටස

159. වීදි සරන ළය 04 - කොළඹ කළාප තුන්වන කොටස

අබ්දූල් කෆූර් මාවත - කොල්ලුපිටිය, කොළඹ 3

පැරණි නම - පෙන්ඩෙනිස් ඇවනියු

    ගාලු පාරේ බම්බලපිටියේ සිට කොල්ලුපිටිය දෙසට පැමිණෙන විට, දකුණු පැත්තේ ඇති ශ්‍රී ලංකා බයිබල් සංගමය ගොඩනැගිල්ලට පසු ඇති මග අබ්දූල් කෆූර් මාවත වේ.

    අරාබි වෙළෙඳුන් මෙරටට පැමිණ පළමුව බේරුවල ආශ්‍රිත ව පදිංචි වූයේ, අටවන සියවසයේ දී යැයි විශ්වාස කෙරේ. මෙරට පතල් කර්මාන්තය හා මැණික් වෙළෙඳපොළ වැඩිදියුණු කිරීමෙහි ලා මැණික් පිළිබඳව වූ සිය ප්‍රවීණතාව මැනවින් උපයෝගී කරගත් ඔවූහු කොළඹට පැමිණ මැණික් වෙළඳාමෙහි යෙදුණු අතර අවසානයේ එහි ම පදිංචි වූහ. 1894 දී ‘නූර්ඩීන් හාජියාර් අබ්දූල් කෆූර් හාජියාර්’ විසින් පළමු වරට කොළඹ වරායේ මැණික් වෙළඳාම අරඹන ලද අතර මද කලකින් ම ඉමහත් කීර්තියක්, ප්‍රසිද්ධියක් උපයාගත් ඔහු 1901 දී වේල්සයේ කුමර කුමරියන් මෙරටට සම්ප්‍රාප්ත වූ අවස්ථාවේ දී මහනුවර මණ්ඩපයේ දී ඔවුනට සිය දියමන්ති සහ මුතු මැණික් එකතුව සහිත ප්‍රදර්ශනයක් ඉදිරිපත් කිරීමට ද සමත්විය. පසුකාලීන ව යුරෝපයේ සහ ඇමරිකාවේ පවත්වන ලද ප්‍රදර්ශනයන්හි දී සම්මානයට පත් වූ අබ්දූල් කෆූර් 1929 දී සිය මිල කළ නොහැකි අනර්ඝ මුතු මැණික්, දියමන්ති සහ අභරණ එකතුව ප්‍රදර්ශනය කරනු පිණිස, කොළඹ කොටුවේ, පල්ලිය වීදියේ මැණික් කෞතුකාගාරයක් විවෘත කළේය. ඒ පෙදෙසෙහි සංචාරය කරන්නේ නම්, කොටුවේ ග්‍රෑන්ඩ් ඔරියන්ටල් හෝටලයට යාබද ව අදටත් එම ගොඩනැගිල්ල දැකගත හැකිය.

    මෙරට මුස්ලිම් අධ්‍යාපනය නගා සිටුවීමට කැපවීමෙන් කටයුතු කළ අබ්දූල් කෆූර් මරදාන සහිරා විද්‍යාලයට, ද ගෆූරියා ඇරබික් විද්‍යාලයට සහ ද ගෆූර් අරමුදලට සිය ධනය පරිත්‍යාග කළේය. තව ද ශ්‍රී ලාංකික මුස්ලිම්වරුනගේ මක්කම වන්දනාවන් සඳහා මූල්‍යමය දායකත්වයත් සැපයීය. 1949 දී අභාවප්‍රාප්ත වූ අබ්දූල් කෆූර් මහතාගේ දේහය මරදාන මුස්ලිම් පල්ලිය භූමියේ භූමදාන කරන ලදී.

අබ්දූල් හමීඩ් වීදිය - අලුත්කඩේ, කොළඹ 12

පැරණි නම - වින්සන්ට් වීදිය

    කෙසෙල්වත්තේ සිට උසාවිය පසුකොට අලුත්කඩේ වීදිය ඔස්සේ පැමිණෙද්දී හමුවන ‘Y’ හන්දියෙන් දකුණු දෙසට වන්නට ඇත්තේ ශ්‍රීමත් බණ්ඩාරනායක මාවත වේ. එහි මීටර 200ක් පමණ දුරින් හමුවන සිව්මංසලින් දකුණු පසට වන මග අබ්දූල් හමීඩ් වීදිය වේ.

    1900දී ශ්‍රී ලාංකික මුස්ලිම්වරු, තුර්කි සුල්තාන්-දෙවන අබ්දූල් හමීඩ්ගේ රිදී ජුබිලිය මහ ඉහළින් උත්සවාකාරයෙන් සැමරුවේ කොඩි ලෙලවමින් සහ ගිණිකෙළි සංදර්ශන පවත්වමිනි. ඔහු තුර්කි ඔටෝමාන් අධිරාජ්‍යයේ ප්‍රධානියා මෙන් ම ඉස්ලාමීය සහයෝගීතාවේ සංකේතයක් බඳු කාලීෆ් වරයෙකුවිය. එරටෙහි පළමු සිවිල් සේවකයා වූ අමා අසීස් මෙසේ පවසයි.

    ‘සුල්තාන්වරයාගේ සෑම ප්‍රධාන කටයුත්තක් ම රාජ්‍යයේ කටයුත්තක් හා සමානයි. සෑම සතියේ ම දේවස්ථාන වල සිකුරාදා පූජාවන්හී එතුමාගේ නාමය රැව්දීම ඉතාමත් සාමාන්‍ය කාරණයක්. බොහෝ මුස්ලිම් නිවෙස් වල එතුමාගේ පිංතූරයක් තිබෙනවා. තුර්කි රාජධානිය සුල්තාන්ගේ උත්සව හා වෙනත් විවිධ අවස්ථාවන් වෙනුවෙන් උවමනාවටත් වඩා කාලය හා ඉඩ වෙන් කෙරුවා. ළදරුවන් සහ ආයතන නම් කෙරුණේ සුල්තාන්වරයාගේ නමින්’.

    සුල්තාන්වරයාගේ උරුමයෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ මුස්ලිම්වරු තුර්කි තොප්පිය (Fez) පැළඳීමත්, හඳ පලුව හා තනි තරුව ප්‍රදර්ශනය කිරීමත් සිදු කළ අතර ඒවා ඔටෝමාන් අධිරාජ්‍යයේ සංකේත විය.

    I.L.M. නූර්ඩීන් හාජියාර් ඔහුගේ පියාවන ඉඩෘස් ලෙබ්බේ මාරිකාර්ගෙන් පසු 1900දී ග්‍රෑන්ඩ් මොස්ක් මුස්ලිම් පල්ලිය-පදනමේ භාරකාරවරයා බවට පත් වූ අතර ඔහු අලුත්කඩේ පෙදෙසේ දේපළ පරිත්‍යාග කර පල්ලියේ නඩත්තු කටයුතු සැළසීය. සිය පුද්ගලික වියදමින් කොළඹ ග්‍රෑන්ඩ් මොස්ක් මුස්ලිම් පල්ලිය භූමියේ හමීඩියා විද්‍යාලය වෙනුවෙන් ගොඩනැගිලි ඉදිකළ නූර්ඩින් හාජියාර් මහතා එය තුර්කි සුල්තාන් හමීඩ් නමින් නම් කළේය.

    ලාංකීය විද්වතුන් හා කතාබහ කිරීමෙන් මෙන් ම පුස්තකාල ආශ්‍රය කරගනිමින් සොයා බැලුව ද අබ්දුල් හමීඩ් මාවත කුමන පුද්ගලයාගේ නමින් නම් වූයේ දැයි පැහැදිළි අදහසක් ගත නොහැකි වූ අතර වියහැකි ආකාර පහත පරිදි ලඝු කොට දැක්විය හැකිය.

I.L.M. අබ්දූල් හමීඩ් - I.L.M. නූර්ඩින් හාජියාර්ගේ සහෝදරයා

    N.D.H. අබ්දූල් හමීඩ් - මරදාන මොස්ක් හී භාරකාරවරයා, නූර්ඩින් හාජියාර්ගේ පුතා, N.D.H. අබ්දූල් කෆූර්ගේ සහෝදරයා (අබ්දුල් කෆූර් මාවත)

    B.S. අබ්දුල් හමීඩ් - කොළඹ මහා නගර සභා සභික (1950-1957)

අබ්දුල් ජබ්බාර් මාවත - අලුත්කඩේ, කොළඹ 12

    ආමර් වීදිය පොලීසිය ඉදිරිපිට, M.J.M. ලෆිර් මාවත ඔස්සේ යන විට හමුවන පළමු සිව්මංසලින් දකුණු දෙසට වන මග අබ්දුල් ජබ්බාර් මාවත වේ.

    වාපු මරිකාර් අබ්දුල් ජබ්බාර් මහතා 1940-1957 දක්වා කාලය තුල මාරදාන මොස්ක් මුස්ලිම් පල්ලියේ භාණ්ඩාගාරික තනතුර හෙබවීය. ඔහුට, මාමා වන I.L.M. නූර්ඩීන් හාජියාර්ගෙන් ගොඩනැගිලි ද්‍රව්‍ය ව්‍යාපාරයක් උරුම විය. අදටත් එම වෙළඳසැල, M.J.M. ලාෆිර් මාවත-මැසෙන්ජර් වීදියත්, ගල්වල පාරත් (Quarry Road), අබ්දුල් ජබ්බාර් වීදියත් හමුවන සිව්මංසලදී දැකගත හැකිය.

    අබ්දුල් ජබ්බාර් සහ පුත්‍රයෝ (Abdul Jabbar & Sons), අබ්දුල් ජබ්බාර් නිවස (Abdul Jabbar House) යන ව්‍යාපාරය සහ නිවස අබ්දුල් ජබ්බාර් මාවතේ පිහිටා ඇත.

159. වීදි සරන ළය 04 - කොළඹ කළාප තුන්වන කොටස

කොළඹ 11 - පිටකොටුව

    සිංහල භාවිතය අනුව පිටකොටුව-Pettah යනු ‘කොටුවෙන් පිටත’ යන්න අරුත් ගන්වන වදනකි. හොබ්සන්-ජොබ්සන් නම් ඉංග්‍රීසි-ඉන්දියානු ශබ්දකෝෂයට අනුව Pettah යනු (දමිළ බසින් පෙට්ටායි) බලකොටුවකට ඈඳුනු උපනගරයක් හෝ බලකොටුවකට යාබද නගරයකි. අතීතයේ බොහෝ ජනයා පදිංචි පෙදෙසක් වූ එහි එළිමහන් කඩ වීදියක් හා වෙළෙඳපොලක් තිබී ඇත. වර්තමානයේ වීදි, පටු මං හා මුඩුක්කු පෙදෙස් වලින් ගහන වංකගිරියක සිරිගෙන ඇති පිටකොටුව, ශ්‍රී ලංකාවේ තොග සහ සිල්ලර වෙළෙඳාමේ ප්‍රධාන මධ්‍යස්ථානයක් ව ක්‍රියා කරයි.

කොළඹ 12 - අලුත්කඩේ

    ඕලන්ද ජාතික ජෙනරාල් ජෙරාඩ් හල්ෆ්ට් (Gerard Hulft), 1656 දී සිදු කළ, පෘතුගීසින්ට එරෙහි විජයග්‍රාහී අවසන් සටනේ දී ඝාතනයට ලක්විය. ඔහු, වසර 150කට අධික කාලයක් තිස්සේ කොළඹ අත්පත්කරගෙන සිටි පෘතුගීසින් පළවා හැරීම සඳහා එවකට කන්ද උඩරට පාලනය කළ දෙවන රාජසිංහ රජු සමග සන්ධාන ගතවිය. හල්ෆ්ට් මිය යෑමට පෙර දිනයේ ඔවුන් ත්‍යාග හුවමාරු කරගන්නා ලද අතර දෙවන රාජසිංහ රජු, ‘රන්මය කරපටියක්’ ජෙනරාල් හල්ෆ්ට්ගේ ගෙල වටා පැළඳ වූයේය. ඊට අමතර ව තමන් දෙදෙනා අතර වන මිත්‍ර සන්ධානය සංකේතවත් කරමින් තමාගේ මුදුවක් හල්ෆ්ට්ගේ ඇඟිල්ලක පැළඳවීය.

    පසුදා ජනරාල්වරයා අවසන් සටනේ දී භාවිතා කළ හැකි ඉදිරිපෙළ අගල් ගැන පරීක්ෂා කරමින් සිටියේය. ඒ අතරේ ඕලන්ද ශාලාවක ගින්නක් ඇති කිරීමට පෘතුගීසින් සමත් විය. ඔහු උදව් සොයන්නට විය. ‘යහපත් දෙවියනි!, උදව් කරන්න!’ නමුදු පමා වැඩිය. හදවත පසාරු කරගෙන ගිය වෙඩි උණ්ඩයක් හේතුවෙන්, ඕලන්දයින් කොළඹ අත්පත් කරගන්නා අයුරු දකින්නට තිබූ අවස්ථාව ඔහුට අහිමි විය. නමුදු, ඒ ඕලන්ද සෙනෙවියා සිය නිවස ගොඩ නැගූ කඳු ගැටය සියවස් ගණනාවක් තිස්සේ Hulftsdorp (හල්ෆ්ට්ගේ ගම්මානය) නාමය දරමින් කොළඹ පදාසයක් හිමිකරගෙන සිටියි.

    වරෙක බ්‍රිතාන්‍යයින් පිටකොටුවේ වෙළෙඳපොළ මෙම කඳු ගැටයේ බෑවුම් වෙත ගෙන එන්නට දරපු උත්සහයේ ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන් එම පෙදෙසට ‘අලුත්කඩේ’- New Bazar යන නාමය හිමිවිය.

    වර්තමාන ශ්‍රී ලංකාවේ නීතිය පිළිබඳ වූ සියලු ම ආයතන පාහේ පිහිටා ඇත්තේ අලුත්කඩේ පෙදෙසෙහිය. ඒ අතර මහාධිකරණය, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය මෙන් ම අධිකරණ අමාත්‍යාංශය ද වේ. (මෙම පෙදෙස හඳුන්වන ඉංග්‍රීසි නාමයෙහි නිවැරදි අක්ෂර වින්‍යාසය, ‘Hulftsdorp - හල්ෆ්ට්ස්ඩෝප්’ වේ).

කොළඹ 13 - කොටහේන

    කුඩා ධීවර ගම්මානයක් වුණු කොටහේනට ඒ නම ලැබී ඇත්තේ එහි තිබුණු සරුසාර කොට්ටන් ගස් (Costus Speciosus) යාය (කොට්ටන් හේන) නිසා යැයි සැළකේ. පෘතුගීසි යුගයේ දී මේ පෙදෙස හැඳින්වූයේ කොට්ටන්චීන - Kottanchina යනුවෙනි. ඕලන්ද බසින් ‘Korteboam’ යනු ‘කොට ගස්’ යන්නට සමාන පදයකි. අවසානයේ බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් කොටහේන - කොට්න් චයිනා (Cotton China) බවට පෙරළීය.

    සිංහල ක්‍රමයට ගතහොත් කොටහේන යන්න, ‘ගස් කපා ලඳු කැලෑ ගිණි ලූ පසු ඉතිරිවන කොට සහිත හේන’ යන යෙදුමෙන් ආවා ද විය හැක. (වරක් අස්වැද්දූ පසු මෙවැනි හේන් අතහැර දැමෙන අතර වෙනත් බිම් කඩක නව හේනක් සාදා ගැනීම සිරිතයි)

    1760 පමණ සිට කොටහේනේ දේවස්ථානයක් තිබුණද, මේ කුඩා ගම්මානය කලඑළි වී නාගරීකරණය වූයේ 1838 දී ශාන්ත ලුසියාස් ආසන දෙව්මැදුර පිහිට වීමෙන් පසුවය.

කොළඹ 14 - ග්‍රෑන්ඩ්පාස්

    පෘතුගීසි යුගයේ දී කැළණි නදිය හරහා උතුරු දෙසට තරණයට තොටුපළ ඔරු (Ferries) දෙකක් විය. පෘතුගීසින් එවා හැඳින්වූයේ ‘Passo’-පැසෝ යන නමින් වන අතර බ්‍රිතාන්‍යයන් පසු කාලීන ව එවදන ‘Pass’-පාස් යනුවෙන් ඉංග්‍රීසිකරණය කරන ලදී. පළමු තොටුපළ ඔරුව වූයේ වර්තමාන නාගලගම් වීදිය කෙළවරෙහිය. එය පෘතුගීසි යුගයේදී ‘Passo Grande’ ලෙස හැඳින් වූ අතර පසුකාලීන ව ග්‍රෑන්ඩ්පාස් බවට හැරුණේ එම නාමයයි. දෙවැන්න පිහිටියේ වත්තල පෙදෙස ආසන්නයේය. ග්‍රෑන්ඩ්පාස් තොටුපළ වඩා කාර්යය බහුල ස්ථානය වූ අතර එයට ම හිමි වූ වෙළෙඳපොළක් සහ රේන්දයක් තිබූ බව සඳහන් ය. 1822 දී පාරු පාලම (Pontoon Bridge) ඉදි වූ පසු ඔරුව ඉවත් කෙරිණ. එම පාරු පාලමට බෝට්ටු 21ක් අයත් වූ අතර එහි දිග අඩි 499ක් විය. 1895 දී අඩි 26ක් පළල, ගරාදි බාල්ක යෙදූ මාර්ග පාලමක් (lattice girder road bridge) වන වික්ටෝරියා පාලම නිමවන තෙක් ගඟ තරණය සඳහා වූ ප්‍රධාන ක්‍රමය වූයේ මෙයයි. ඊට වසර 30කට පෙර කැළණි ගඟ හරහා දුම්රිය පාලම සම්පූර්ණ කර තිබිණ.

කොළඹ 15 - මුත්වාල්

    කැළණි ගඟේ සාගරයට බැඳි කොටස සාම්ප්‍රදායික ව හඳුන්වන්නේ ‘මුත්වාල් ඔය’ නමිනි. මෝය කට යන්නට දමිළ බසින් යෙදෙන ‘මුහතුවරම්’ යන වදන, පෘතුගීසින් හා ලන්දේසීන් භාවිතා කිරීමේදී ‘මුත්වාල්’ යන වදන බිහි වූ ලෙස සැළකේ. වර්තමාන මුත්වාල් ප්‍රදේශයට, උතුරු කොළඹට අයත් මට්ටක්කුලිය, මෝදර, කදිරාන සහ කාක දූපත අයත් වේ.

                         (මෙහි දක්වා ඇති මිල ගණන් ගැන අපගේ වගකීමක් නොමැත)

කොළඹ කළාප නිමි

158. පුස්තකාල පූසා සහ කළු උස මනුස්සයෙක් සමගින් ගෙදර'වට සිතියම

    හරි වැඩක් මට වුණේ. පසුගිය දවස් 40ක වගේ කාලයක් තුල පොත් 20ක් කියවලා අවසානයේ ඒ පොත් 20 මා තුල ඇති කළ සිතුවිලි ගැන සම්පිණ්ඩනයක් ලියන්න ගත්ත කටු සටහන (Draft) අන්න තවම බ්ලොගර් ලිපි ගොනුවේ සේව් කරපු ගමන්. (සගයා නම් දකින්න ඇති)

    අපේ තරුරසි අක්කයි මායි පොත් හුවමාරු කරගෙන කියනවා මේ දවස් වල. අර විස්සෙන් 5-6ක් ඒ හුවමාරුවේ පොත්. මෙදා සැරේ අක්කා පොත් 9ක් එවා තිබුණා. පොත් 20 ගැන ලියන්න ගන්න අතරතුරේ ඒ 9න් එකක් කියවන්න ගත්ත එක තමයි මට වුණු හරි වැඩේ.

    ඒ පොත 'පුස්තකාල පූසා සහ තවත් කතා'. ලියලා තියෙන්නේ ප්‍රින්ස් සේනාධීර කියලා මහතැන් කෙනෙක්. අර කතාවට කියන්නේ, "‌ශෙහ්!... අන්න පොත්!" අන්න ඒ කතාව මේ පොතටත් කියන්න පුළුවන් කිසි ලෝභ කමක් නැති ව.

    විස්තර ලියනවා නම් එක කතාවක් ගානේ ලියන්න තරම් විස්තර. අනේ මන්දා කෙටි කතා! කියලා අතට ගත්ත පොතේ කතා 8 ම එක දවසින් කියවලා ඉවර කරන්න ජවය දුන්නේ පළමු කතාවෙන්මයි. භාවිත රචනා විලාශයේ වෙනස, එක වගේ කතා කියවලා කම්මැලිකම අමාරුවෙන් දරාගෙන හිටපු හිතට ගෙනාවේ පුදුමාකාර අස්වැසිල්ලක්. මං මොකුත් වැඩියේ කියන්නේ නැහැ. ඔයාලා ම කියවලා බලන්න. මේක කියවන්න ම ඔනෑ පොතක්! කියලා විතරක් කියන්නම්.

    ඉතින් ඊ ගාවට ඒ මහතැන්ගේ ම "කළු උස මනුස්සයෙක්" පොත අතට ගම් දෝ නොගම් දෝ කියලා දෙකට දෙවාරේ හිතලා හිතලා, ඒ පොතින් කලින් පොත නිසා ඇතිවුණු ප්‍රහර්ශය නැති වේදෝ කියන බයට වෙන පොතක් අතට ගන්න හිතුවා. මොකද මේ පොත් දෙක 2020, 2021 කියන එක ලඟ අවුරුදු දෙකේ නිකුත් වෙලා තියෙන්නේ. 

    ඒ පණ්ඩිතකම් නිසා මං ඊ ගාවට අතට ගත්තේ ලියනගේ අමරකීර්ති මහතැන්ගේ "ගෙදර'වට සිතියම"

    ඒ මහතැන්ගේ සේරම පොත් වගේ මං කියවලා තියෙනවා. වෙනදාටත් වඩා නිදහසකින් ස්ත්‍රී ලාලිත්‍යය, මිනිස් සබඳතා හී මාන, රට වැටුණු තැන ආදී කාරණා ගැන ඉතාමත් සරළව, නමුත් හිසට ටොකු අනිමින් පෙන්වා දෙමින් රචනා කර තිබෙනවා.

    සිනමාවේ ‌ඛේදාන්තය, රට රැකගත් කාණ්ඩේ රණවිරුවන්ගේ ‌ඛේදාන්තය, තුන්වෙනි ලෝකයෙන් ඌන සංවර්ධිත ලැයිස්තුවට යෑමට ඔන්න මෙන්න ඉන්නා රටක ‌‌වත, ඒ රටේ අධ්‍යාපනයේ ගමන් මග වැනි කාරණා ඔස්සේත් නොවැළැක්විය හැකි ලෙස අප රට ජන ජීවිතයට බද්ධ වී ඇති 88-89 කාලයේ වේදනාවත් කතන්දර 8ක් පුරා සිතුවම් කර තිබෙනවා. ඒ කතා 8ත් එක දවසින් කියවලා ඉවර කළා.

    ඉතින් ඊට පස්සේ මම "කළු උස මනුස්සයෙක්" කියවන්න ගත්තා. එක ලඟ අවුරුදු දෙකේ පළ වුණා කියලා, කිසිම අඩුපාඩුවක් නැහැ. පොත් දෙකින් කොයි පොත ද වැඩියෙන් හොඳ කියලා හිතා ගන්නත් බැහැ. හැබැයි මේ පොතේ භාවිත රචනා ශෛලිය වෙනස්. කතා 8න් තුනක විතර ලියුම් ඔස්සේ කතාව ගොඩ නැගෙනවා. ඒ වියමන් හරි ම රසයි. වෙන වචනයක් නැහැ. එයිනුත් 'ලියුම් මාත්‍රාව' කියන කතාව පුදුමාකාර ‌වින්දනීය වේදනාවක් ඇති කරනවා. 'අසූනවයට පස්සේ' කතාවේ ලියුම ලියන මනුස්සයා අහන ප්‍රශ්න වලට ටිකින් ටික උස් මහත් වෙන දරුවෝ ඉන්න දෙමව්පියන් හැටියට අපටත් උත්තර දී ගත නොහැකි නේදැයි වරින් වර හිතෙන්න ගන්නවා. අපේ දරුවෝ එවැනි පියවර වලට ගියොත් කොයි තරම් නම් ප්‍රවේශමෙන් ඒ කාරණාවට ප්‍රවේශ විය යුතුදැයි රචකයා අපිත් සමග මානසික ගනුදෙනුවකින් සාකච්ඡා කරනවා.

    මා කියවා ඇති පොත් වල දැක නැති දෙයක් මේ පොතේ හමුවෙනවා. එක ම මාතෘකාවෙන් කතා දෙකක්. කියවලා ම බලන්න. ඒ කතා දෙක ඒ තරම් වටින කතා දෙකක්.

    බොහෝ කතා වල අමරකීර්ති මහතාගේ කතා වල වගේ ම නොවැළැක්විය හැකි 88-89 ජන ජීවිතයට ඇලී ගැලී සිටින අයුරු දක්වා තිබුණත් ඒ සියල්ල ම පාහේ වෙනදා කියවා නැති මාන ඔස්සේ දිව යනවා.

    ඇත්තම කියනවා නම් 8 වෙනි කතාව කියවන එක මදකට පසෙකින් තබා මේ ලිපිය මේ ලිය ලියා ඉන්නේ. අද නොලිව්වොත් ආයේ ලියන්න වෙන්නේ සඳුදා. ඒ වෙනකොට මේ ලියමනට මගෙන් අසාධාරණයක් වෙලා තියෙන්න පුළුවන් (කම්මැලිකම නිසා)

    සමස්තය සළකා බලද්දි මට මේ කතා ‌සේරම එක හා සමාන හෝ එක ලඟින් යන හෝ දැනීමක් ඇති කරපු කතා ගොන්නක්. මම කැමති රීතියේ කතා. සංකේත විශාල ප්‍රමාණයක් පාවිච්චි කරලා, කතාවට වඩා සංකේත උද්දීපනය වෙලා, අවසානයේ සංකේත මල්ලේ කතාව හොයා ගන්න බැරි ව යන බොහෝ කතන්දර අතර සංකේතත්, කතන්දරයත් පත අට එකට හිඳුවා සාදන ලද ඖෂධීය පානයක් වගේ මේ කතන්දර 24 (තාම 23) මහා දැනවීමක් හිතට දනවලා තියෙනවා. විශේෂයෙන් ප්‍රින්ස්ගේ පළමු කෙටි කතා පොත් දෙක වන මේ පොත් දෙකේ දි එයා ගොඩක් ප්‍රවේශමෙන් වචන එකතු කරලා, රටා මවමින් වියමන කර ඇති බව පැහැදිලියි. ඒ වගේ ම මගේ දැනීමේ හැටියට ඒ කාර්යය අතිශයින් සාර්ථකයි.

    

157. වීදි සරන ළය 03 - කොළඹ කළාප දෙවන කොටස

කොළඹ 5 - හැව්ලොක් ටවුම

1890 සිට 1895 දක්වා කාලය තුල ශ්‍රී ලංකාවේ බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුකාරවරයා වූයේ ආතර් එලිබෑන්ක් හැව්ලොක් (Arthur Elibank Havelock) මහතාය. කඩවසම් භාවය අතින් ඉහළ ම ආණ්ඩුකාරවරයා නොවුණාට ‘ජැන්ඩියට’ ඇඳ පැළඳීම අතින් එකල දිවයිනේ ඉහළින් ම වැජඹුණු තැනැත්තා ඔහු විය. කොහොම නමුත් අන් අයට නොවූ අවස්ථාවක් ඔහුට අත්කරදෙමින් මෙරට නගරයක් ඔහු නමින් නම් විය. එම වාසනාව ලද එකම බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුකාරවරයා ඔහු ය. එයට අමතර ව හැව්ලොක් පාර, එලිබෑන්ක් පාර සහ හැව්ලොක් පෙදෙස යනුවෙන් තවත් මාර්ග තුනක් ඔහු නමින් නම් කෙරුණ ද හැව්ලොක් පාර අද වන විට ඔහුට අහිමි ව තිබේ. එහි වර්තමාන නාමය සම්බුද්ධත්ව ජයන්ති මාවත වේ.

කොළඹ 6 - වැල්ලවත්ත

වැල්ලවත්ත යනු වැලි උයන යන්නට සමාන වදනකි. එකල එය සැනෙන් එරෙන වැල්ලෙන් නිර්මිත, වල් පැළැටි සහ පඳුරු වලින් ගහන වූ, මුහුදු වෙරළ කරා දිවෙන මුඩු බිමක් වූ නමුදු වර්තමානයේ ගාලූ පාරේ පිහිටි නගර අතුරින් ඉතාමත් ජනාකීර්ණ වෙළෙඳ නගරයක් බවට පත් ව තිබේ. දිය මං සහ කානු සෑහෙන ප්‍රමාණයක් වැල්ලවත්ත හරහා මුහුදට ඇදෙයි.

(මෙහි දක්වා ඇති මිල ගණන් ගැන අපගේ වගකීමක් නොමැත)

කොළඹ 7 - කුරුඳු වත්ත

1765 සිට 1785 දක්වා කාලයේ ශ්‍රී ලංකාවේ ඕලන්ද ආණ්ඩුකාරවරයා වූ විලෙම් ඉමාම් ෆැල්ක් (Willem Imam Falck) ගොවිබිම් හී කුරුඳු වගා කිරීම පිළිබඳ ව පර්යේෂණයෙහි යෙදුනෙකි. එයට පෙර විශ්වාසය වූයේ කුරුඳු යනු වනාන්තරයේ ස්වභාවික ව වැඩෙන ශාකයක් වශයෙනි. මෙම කුරුඳු යාය දැනට කොළඹ 7 කලාපයට අයත් පෙදෙස ද ඇතුලු ව, මරදානේ සිට හැව්ලොක් ටවුම දක්වා මයිල 12ක් පුරා විහිද පැතිර පැවතිණි. සිංහලෙන් කුරුඳු වත්ත ලෙසින් ද, ඉංග්‍රිසියෙන් Cinnamon Garden ලෙසින් ද, කොළඹ 7 කලාපය හැඳින්වීමට හේතු වන්නේ මෙකී කුරුඳු යායයි.

කොළඹ 8 - බොරැල්ල

බොරැල්ල යනු බොරලු ඇති බිම යන්නට සමාන පදයකි. පෘතුගීසින් ද මේ පෙදෙස හැඳින්වූයේ ගල් ගොඩැල්ල/බොරලු කන්ද - Outeirinho das pedras ලෙසිනි. වර්තමානයේ, වෝඩ් පෙදෙස, දොස්තර ඩැනිස්ටර් ද සිල්වා මාවත (බේස්ලයින් පාර), ඥානාර්ථ ප්‍රදීපය පාර සහ දොස්තර එන්. එම්. පෙරේරා මාවත (කොටා පාර) යන මාර්ග මුණ ගැසෙන පස් මං සන්ධිය නිසා කාර්යය බහුල වූ බොරැල්ල සෑහෙන ජනාකීර්ණ වෙළෙඳ නගරයකි. මෙරට, දරුවන් සඳහා වන ප්‍රධාන රෝහල වන රිජ්වේ ආර්යයා ළමා රෝහල මෙන් ම වෛද්‍ය පර්යේෂණ ආයතනයත් බොරැල්ලේ (MRI) පිහිටා ඇත.

කොළඹ 9 - දෙමටගොඩ

මෙරට, නාග දෂ්ටන ඇතුලු බොහෝ අවස්ථාවන්හි දී දෙමට පඳුරු (Gmelina Asiatica or Asiatic bushbeech) වෙදකම සඳහා භාවිතා කෙරේ. ප්‍රධාන පඳුරෙන් පහළට එල්ලෙන සීනු ආකාර කහපාට මල් ඇති මෙම පඳුරු සාමාන්‍යයෙන් මීටර තුනට වඩා උස් නොවේ. සමහරවිට දෙමටගොඩ ප්‍රදේශය අතීතයේ දී දෙමට පඳුරු දහස් ගණනක් සරුවට වැවුණු ගම්මානයක් ව පවතින්නට ඇත.

එසේත් නැත්නම් එම නාමය භාෂා දෙකක සම්මිශ්‍රණයෙන් බිහි වූවක් විය හැක. පෘතුගීසි බසින් ‘De mata’ යනු වනයේ/බැද්දේ ආදී තේරුමක් දෙන අවස්ථාවකි. සිංහලෙන් ‘ගොඩ’ යනු ‘Village’-ගම යන ඉංග්‍රීසි වදනට යෙදෙන පදයකි. මේ සියලු දේ සළකා බැලීමේ දී දෙමටගොඩ යනු ‘Village in the jungle’ නොහොත් ‘බැද්දේගම’කි. එය අපට ලෙනාඩ් වුල්ෆ්ගේ එනමින් ම වන කෘතිය සහ පරිවර්තන කෘතිය සිහිගන්වයි. (එහි සඳහන් ගම අයත් වන්නේ හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයට ය.)

අද වනවිට දෙමටගොඩ යනු ග්‍රාමිය පෙදෙසක් නොවේ. ජනාකීර්ණ නාගරික පෙදෙසකි. ජාතික දුම්රිය කෞතුකාගාරය දෙමටගොඩ පිහිටා ඇති අතර බහු මංතීරු ගුවන් පාලමක් ද දෙමටගොඩ සතුව තිබේ.

කොළඹ 10 - මරදාන

දෙමළ භාෂාවෙන් මරම් යනු ගස ය. දානම් යනු පෙදෙස ය. එසේ ගත්කළ මරදාන යනු ‘ගස් පෙදෙස’ විය නොහැකිද?

ක්ලෆ්ගේ අර්ථ දැක්වීමට අනුව (Clough’s definition) ‘වැලි තලාව’ යන තේරුමින් ‘මරදාන’ බිහි වූ බව දැක්වේ. මුල් ම කුරුඳු වගාව සිදු කරන ලද්දේ මරදාන පෙදෙසේ වැලි තලාවේය. එයින් ලබාගත් අස්වැන්න ශ්‍රී ලංකාවේ හොඳ ම කුරුඳු ලෙස සැළකේ. මේ වැලි පසේ කුරුඳු මෝරා පරිනත භාවයට පත්වන්නට පස් වසක් ප්‍රමාණවත් වුවත්, සාමාන්‍ය පසේ ඒ සඳහා වසර හතක් හෝ ඊට වැඩි කලක් ගතවන බවක් පැවසේ.

මරදානේ කුරුඳු කෙතරම් ඉස්තරම් වූවාද යත් එහි අස්වැන්න විනාශ වන දෙයක් හෝ හොරකමක් කළහොත් මරණ දණ්ඩනය පැනවුණු නමුත් අනෙක් පෙදෙස් වල කුරුඳු අස්වැන්න සඳහා එවැනි වරදකට නියම වූයේ කස පහර දීම පමණි.

වර්තමාන මරදාන කාර්යයබහුල වූ සංකීර්ණ මාර්ග මං සන්ධියකින් හා දිවයිනේ දකුණු දෙසින් ඇදෙන දුම්රිය සඳහා වූ දුම්රිය පර්යන්තයකින් සන්නද්ධ ව සිටින අතර ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධාන නගර අතර මුල් තැනක වැජඹේ.

156. වීදි සරන ළය 02 - කොළඹ කළාප පළමු කොටස

කොළඹ කළාප

    වර්තමාන කොළඹ නගරය තැපැල් කළාප 15කට වෙන්කර ඇත. කොළඹ කොටුවේ සිට මට්ටක්කුලිය දක්වා වාමාවෘත ව මෙම කළාප නම් කර තිබේ. පුරාණයේ භාවිතා වූ මායිම් සළකුණු මත ම නොපිහිටියත් (විශේෂයෙන් උතුරු කොළඹ), වඩා ආසන්න පැරණි ප්‍රාදේශීය නාමයන් මෙම කළාප සඳහා තවමත් භාවිතා කෙරේ.

(මෙහි දක්වා ඇති මිල ගණන් ගැන අපගේ වගකීමක් නොමැත)

කොළඹ 1 - කොළඹ කොටුව

    කොළඹ වරාය යනු විදේශීය වෙළෙඳුන් පමණක් නොව ආක්‍රමණිකයින් ද එක හා සමාන ව ආකර්ෂණය වුණු ස්වභාව ධර්මයේ අගනා දායාදයකි. පළමුව පෘතුගීසීන් (1505-1656) කොළඹ වරාය වටකොට බලකොටුවක් ගොඩනැගූ අතර, දෙවනුව ලන්දේසීන් (1656-1796) හා තෙවනුව ඉංග්‍රීසීන් (1796-1948) විසින් එය තවදුරටත් වෙනස් කර වැඩිදියුණු කරමින් ගොඩනගන ලදී. පුරාණ කොළඹ නගර සීමාවට අයත් වූයේ කොළඹ කොටුව සිට පිටකොටුව සීමාව දක්වා පමණි.

    බ්‍රිතාන්‍යයින් මෙරට ආක්‍රමණය කරන සමයෙහි කොළඹ නගරයේ මුර අට්ටාල එකොළහක් සහ ප්‍රධාන වීදී හතරක් තිබුණු බව සඳහන් වේ. 1869 දී එතෙක් පැවතී කොළඹ කොටුව බිඳ හෙලීමේදී, රොටර්ඩැම් මුර අට්ටාලය (Rotterdam bastion) බිඳ හෙළා එහි බිත්ති කොටස් වලින් ඒ ආසන්නයේ පැවතී අගල පිරවූ බව පැවසේ. වර්තමානයේදීත් ශ්‍රී ලංකාවේ වෙළඳ හා ආර්ථික කේන්ද්‍රස්ථානය කොළඹ වන අතර එහි සැරි සරන්නේ නම්, කොළඹ ‘කොටුවේ‘ නශ්ටාවශේෂ කිහිපයක් ඔබට අදටත් දැකගත හැකිවනු ඇත.

කොළඹ 2 - කොම්පඤ්ඤ වීදිය

    කොම්පඤ්ඤ වීදිය අතීතයේ දී හැඳින් වූ ප්‍රසිද්ධ නාමය වූයේ වහල් දූපත ‍(Slave Island) යන්නයි. අදටත් එම ප්‍රදේශය ඉංග්‍රීසියෙන් හඳුන්වන්නේ (Slave Island) ලෙසිනි. මේ කියන ප්‍රදේශය අර්ධද්වීපයක් වන අතර එය වර්තමාන කොල්වින් ආර්. ද සිල්වා මාවත නොහොත් යූනියන් පෙදෙසින් ප්‍රධාන භූමියට සම්බන්ධ වේ.

    පෘතුගීසින් විසින් මොසැම්බික් ජාතික කාපිරි මිනිසුන් (නැගෙනහිර අප්‍රිකානු වෙරළින්) 2000කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් මෙරටට ගෙන් ආ අතර පසුකාලීන ව ඔලන්ද ජාතිකයින් විසින් එම කාපිරි මිනිසුන් කුළී හේවායින්, මෙහෙකරුවන් සහ කම්කරුවන් ලෙසින් යොදා ගන්නා ලදී. එසමයෙහි ඇතිවුණු සුප්‍රසිද්ධ ‘කාපිරි කැරැල්ල’ අතරතුර සිදුවුණු බැරන්ට් ද ස්වෝන් (Barent de Swan) නමැති ලන්දේසි නිලධාරියාගේ ඝාතනය හේතුවෙන් කාපිරි මිනිසුන් දැඩි ආරක්ෂක රැකවල් යටතේ තැබීමට නිතී හඳුන්වා දෙන්නට ලන්දේසීන් කටයුතු කරන ලදි. දවසේ කිස අවසන් වූ පසු දෑත් බඳින ලද වහල් මිනිසුන් ඔරු පාරු වල නංවා බේරේ වැව මැද පිහිටි දූපත වෙත ගෙන ගොස් එහි ඇති පැල්පත් හා කුටි වල ගාල් කෙරිණ. වැවේ සිටි කිඹුලන් ඔවුන් එතැනින් පැන නොයන බව සහතික කළ අතර අනාගත කැරලි කෝලාහල මැඩ පවත්වනු වස් වහල් මිනිසුන්ට පෙනෙන පරිදි උස් ස්ථානයක ස්ථාපනය කරන ලද එල්ලුම් ද ගසක් විය. වහල් දූපත නමින් හැඳින් වූ පෙදෙස කොම්පඤ්ඤ වීදිය - Company Street ලෙස හැඳින්වීමට හේතු වූයේ එකල එහි පිහිටුවා තිබුණු රයිෆල් රෙජිමේන්තුවයි. (Rifle Regiment/Company)

කොළඹ 3 - කොල්ලුපිටිය

    කොල්ලුපිටිය යනු ‘කොල්ල කෑ පිටිය’ යන්නෙන් බිඳී ආවක් ලෙස සැළකේ. වර්ෂ 1644 දී දෙවන රාජසිංහ රජ්ජුරුවන්ගෙන් සිහසුන මුදවාගෙන ඔහුගේ දොළොස් හැවිරිදි පුතු රජ කරවීමට සිතා, මහනුවර ප්‍රධානීන් තිදෙනෙක් පිඹුරුපත් සකසන්නට වූහ. කෙසේ හෝ රජ කුමරුවා එය ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර කුමන්ත්‍රණකරුවන්ගෙන් දෙදෙනෙකු හිස ගසා දැමීමට ලක්විය. තෙවැන්නා වූ අඹන්වෙල රාළ ඔලන්ද පාලන ප්‍රදේශයට පලා එන්නේ ඔවුන්ගේ කවර හෝ දඬුවමකට ලක්වීමට සුදානමිනි.

    නමුදු ඕලන්ද පාලනාධිකාරය ඔහුට දඬුවම් පැමිණවීම වෙනුවට වරප්‍රසාද ලබා දුන්නේය. ස්වදේශිකයින්ගෙන් බලහත්කාරයෙන් අත්පත්කරගත්, මුහුදට මුහුණ ලූ සෑහෙන විශාල බිම් කඩක් ඔලන්දයින් විසින් අඹන්වෙල රාළට ලබා දෙන ලදී. එහි පොල් වගාවක් අරඹා මත්පැන් පෙරන ස්ථානයක් පවා පිහිට වූ ඔහු වෑන් රයික්ලෝෆ් - Van Rycloff යන ඕලන්ද නාමය ද ආරූඪ කරගත්තේය. කොල්ලුපිටියේ, ශාන්ත මයිකල් දේවස්ථානය අවට පෙදෙස අදටත් හඳුන්වන්නේ ‘පොල්වත්ත’ යන නමිනි. ස්වදේශිකයින්ගෙන් කොල්ලා කෑ ඒ බිම්කඩ - කොල්ලුපිටිය යන නාමය දරා, ඉතිහාසයේ සිදු වූ ඒ සොරකම සහ සොරුන් සිහිකරවමින් අදත් ගාලූ මුවදොර කෙළවර සිට ගාල්ල දෙසට විහිදි පැතිර සිටී.

කොළඹ 4 - බම්බලපිටිය

    බම්බලපිටිය යන නාමයෙහි උපතට හේතු වී ඇත්තේ එම ප්‍රදේශයේ තිබූ බොහෝ සරුසාර වූ ජම්බෝල ගසකි. ජම්බෝල යනු සිංහල නම වුවත් එය ‘පම්පලිමාසු’ යන දෙමළ හැඳින්වීමෙන් බිඳී සෑදුණු පෘතුගීසි හෝ ලන්දේසී නාමයෙන් බිහි වූවක් ලෙස සැළකේ. ‘පම්ප්ලමූසස්’ (ප්‍රංශ) සහ ‘පොමෙලෝ’ යනුවෙන් ද හැඳින්වෙන ජම්බෝල, පැඟිරි කුළයේ විශාල ම පළතුරකි (citrus maxima). මේ සියලු වදන් වල සම්මිශ්‍රණයකින් බම්බලපිටිය යන නාමය බිහි වූ බව සැළකෙන අතර කොල්ලුපිටිය අවසාන වන තැනින් ඇරඹෙන, වර්තමානයේ බොහෝ ජනාකීර්ණ වෙළෙඳ නගරයක් වන බම්බලපිටිය, ගාලු පාර පාදක කරගනිමින් එමග ඔස්සේ ගාල්ල දෙසට ඇදෙයි.

155. කොරෝනා මතක - 01 ජාල සරණ

    මේ අවුරුදු දෙකට, උපන් දා සිට නොකළ දේවල් කරන්න සිදු වෙලා අපට. තව කොයි කී කාලයක් එහෙම කරන්න වෙයි ද දන්නේ කොරෝනා තමයි. තව කීයක් නම් වර්ෂන් එවන්න හිතාගෙන ඉන්නවා ද වෙන කවුද දන්නේ?

    ළමයින්ට අතවත් තියන්න තහනම් කරලා තිබුණු අපේ ජංගම දුරකතන, දැන් හදිසියකට ඇමතුමක් ගන්නවත් අපේ අතට ගන්න බැරිව ගිහින්. ඒ මදිවට එන ඇමතුම් විසන්ධි කරගෙන, එයාලාගේ වැඩේ කරගෙන යන්න ඉඩ දෙන්න‌ වෙලා. අනේ කාලේ, ගේ ඇතුලෙ ම වාසේ!

    ඒ අතරේ හොඳ දේවල් ද සිදු නොවෙනවා නොවේ. මාර්තු මාසේ දිනෙක මගේ හිතවතියකගේ පියා අභාවප්‍රාප්ත වුණා. ඒ දිනවල සංචරණ සීමා පනවන්න තරම් මේ රටේ කොරෝනා නොතිබුණු නිසා, අවමංග්‍යයට සහභාගි වන්නත්, බණ පැවැත්වුණු දින දවල්වරුවේ ඒ නිවසට ගොඩ වැදී එන්නත් අවස්ථාව සැලසුණා.

    තුන්මාසේ පිංකම තිබුණේ පසුගිය දා. සංචරණ සීමා තදින් ම ක්‍රියාත්මක වෙනවා. ඒ අතරේ මගේ මිතුරියගෙන් මේ පණිවුඩය එනවා.

    "අපේ තාත්තාගේ තුන්මස් දානය වියළි ආහාර පූජාවක් ලෙස පන්සලට පූජා කළා. ඒ වෙනුවෙන් පිං අනුමෝදන් කිරීම හෙට (13 ඉරිදා) පෙ. ව. 11.00ට යොදා ගත්තා. ‌මෙය Zoom ඔස්සේ පැවත්වෙන බැවින් ලින්ක් එක පසුව එවන්නම්. හැකි සෑම ‌කෙනෙකුම සහභාගි වන මෙන් ඉල්ලා සිටිනවා"

    ඉතින් එතරම් දුර නොවන අපි වගේ ම දුර බැහැර ‌ප්‍රදේශ වල වාසය කරන නෑදෑ හිතවතුන් පවා අන්තර්ජාල පහසුකම ඔස්සේ එම අවස්ථාවට සහභාගි වුණා. රටේ මේ තත්ත්වය නොවුණා නම් ඒ සියලුම දෙනා නොවුණත් බොහෝ දෙනෙකු දුර බැහැර සිට මේ අවස්ථාවට සහභාගි ‌වනු පිණිස එයි. ඒත් අදාළ කාරණය කොහොමින් හරි ඉටු වුණා. රට සාමාන්‍ය තත්ත්වයේ තියෙද්දි පැමිණීමට අපහසු අය පවා සහභාගි වුණා. වෙනස්, ආගන්තුක අත්දැකීමක් වුවත් විය යුතු දේ හොඳින් ඉටු වූ බව හැමදෙනා ම වගේ කියලා තිබුණා. අඩුවකට තිබුණා නම් ඒ මුණ ගැසී කතා බස් කිරීමේ අවස්ථාව අහිමි වීම පමණයි. හැබැයි ඒ කියලා නැහැ, හාමුදුරුවන් වහන්සේ සහභාගිවන මාධ්‍ය විවෘත වනතුරු ඔවුන් සියලු දෙනා වාසේ දේසේ කතා කරමින් හිටියා.

    අද කොළඹ ගෝතමි බාලිකා විද්‍යාලය සිය 75 වන සංවත්සරය සමරනවා. උදෑසන 8.30 සිට පෙරවරු 11.00 තෙක් Zoom තාක්ෂණය ඔස්සේ පාසලේ ගුරු මණ්ඩලය, ආදී ගුරුවරුන්, දරුවන්, ආදී ශිෂ්‍යාවන්, දෙමව්පියන් ඇතුලු පිරිස සහභාගිවන උත්සවයක් පැවැත්වුණා. එය Youtube Live ඔස්සේ විකාශය වුණා. එහි දී ප්‍රධාන ආරාධිතයින්, පාසලේ විදුහල්පතිනිය ප්‍රමුඛ ගුරුමණ්ඩලය, කීර්තිමත් ආදි ශිෂ්‍යාවන්, සිසුවියන් ආදී බොහෝ‌ දෙනෙක් සිය අදහස් පළ කළා. ‌හැම දෙනා ම සිය නිවෙස් වල සිට හෝ රාජකාරින් හී නියුතු වෙමින් හෝ ඒ උත්සවයට සහභාගී වුණා. සිය කතාවන් පැවැත්වූවා. වැදගත් ම දේ පිටරටවල වාසය කරන පාසලට සම්බන්ධ වැදගත් කාර්යය භාරයක් ඉටු කරපු පිරිසටත් මේ සඳහා සහභාගී වීමට අවස්ථාවක් ලැබීමයි. විවිධ ප්‍රාසාංගික වැඩසටහන් කිහිපයකුත් එම උත්සවය හැඩ කළා.

Gothami Balika Vidyalaya 75th Anniversary Program

    ඉතින් ඊටත් වඩා වෙන ‌මොනවද කියලයි මට හිතෙන්නේ. ඇඳුමේ පැළඳුමේ, ගමන් වියදමේ, ගමන් මහන්සියේ සිට තව කී නොකී ‌කොතරම් ආකාරයකින් පහසුවක් ද?

    අපේ තිදරු පවුලට, උත්සවයකට සහභාගි වෙන්න තියෙනවා කියලා මතක් වෙද්දිත් මට උණ හැදෙන්න එනවා වගේ දැනෙනවා. දරුවෝ එක්කගෙන යන්න ඔනෑ, ඒ ඒ තැන් වලදි කටවල් වලට ඉබ්බන් දමා තබා ගන්න ඔනෑ, බඩගිනි දැනෙන වෙලාවට කෑම වතුර සූදානමින් තියෙන්න ඔනෑ. ඊට පස්සේ මද වේලාවකින් වැසිකිලි පහසුකම් හොයන්න යන්න ඔනෑ. අනේ ඒකට අද! ‌පොඩි දෙන්නා එයාලාගේ වැඩ. මායි දුවයි විතරක් වැඩසටහන බැලුවා. කොච්චර පහසුවක් ද?

    සමහරවිට උත්සවාකාරයෙන් පාසලේ පැවැත්වූවා නම් දරුවන්ට හරි හැටියට නෑසෙන්න ඉඩ තිබුණු බොහෝ වටිනා දේශනයන් අද පැහැදිලි ව අසා ගැනීමේ පහසුකම සැළසුණා. කීර්තිමත් ආදි ශිෂ්‍යාවන්ගේ කතාවන් සම්පූර්ණයෙන්, පැහැදිලි ව අසා ගැනීමට ලැබීම දරුවන්ට තමන් යා යුතු මග පිළිබඳ අදහසක් හිතට ගෙන එනවා.

    රට යහපත් අයුරින් පවතින කාලයක වුණත් ඇයි අපිට මේ වගේ සරළ ව මෙවැනි කටයුතු අහවරක් කරන්න බැරි? ලෝකය ම තම තමන්ගේ සියලු කටයුතු අනිවරතේ සංකීර්ණ කරගෙන කියලා හිතෙන්නේ නැද්ද? වෙලාවකට කල්පනා කර කර ඉද්දි කොරෝනා සමය නිසා කෙතරම් නම් සංකීර්ණ කටයුතු ඉතාමත් සරළ ව කරගන්න මිනිස්සු හුරු වෙලා ද කියලා කල්පනා වෙනවා. ඒ ගැනත් වෙලාවක ලියන්න ඔනෑ.

    අද රාත්‍රීයේ සර්ව රාත්‍රික පරිත්‍රාණ ධර්ම දේශනාවක් Zoom හා Youtube Live ඔස්සේ පැවැත්වීමට ගෝතමී විද්‍යාලය කටයුතු සියල්ල සූදානම් කර අවසන්.

    සිය විදුහලේ 75 වන සංවත්සර සැමරුම වෙනුවෙන් සම්ප්‍රදායට ගරු කරමින් සංවිධානය කළ යුතු ව තිබෙන සියලු කාරණා සමාජ දුරස්ථභාවය පවත්වාගෙන යමින් ඉටු කරමින් රටට ආදර්ශයක් ගෙනා ගෝතමී බාලිකා විද්‍යාලයට අපගේ සුබ පැතුම්!

154. වීදි සරන ළය - 01

  

    මේ මවිසින් ඇත්ත පුවත්පතට වසර කිහිපයකට පෙර පරිවර්තනය කළ, ඉංග්‍රීසි බසින් වූ ග්‍රන්ථයක හැඳින්වීම සහ ඊට පසු පළ කෙරුනු ලිපියයි. මුල් රචකයාගේ නිසි අවසරය මත පරිවර්තනය ආරම්භ කෙරුණු මෙම ඉංග්‍රීසි ග්‍රන්ථය, ලිපි පෙළ අවසානයේ සිංහල බසින් ග්‍රන්ථයක් ලෙස සම්පාදනය කිරීමේ බලාපොරොත්තුව අප වෙත වූවත්, ඇත්ත පුවත්පත නතරවීමෙන් පසු එම කටයුත්ත යම් පමණකට අඩාල විය. පසුව නැවතත් පරිවර්තන කටයුත්ත ආරම්භ කෙරුණු අතර ‌මුල පටන් එම ලිපි පෙළ නිදහස් සිතුවිලි පාඨකයින් වෙත ඉදිරිපත් කිරීම අපගේ බලාපොරොත්තුවයි.

ආරම්භක ලිපිය

    පර්යේෂණාත්මක ලේඛනයෙහි නියැලෙන වෘත්තිකයෙකු වන, ඉංග්‍රීසි ජාතික ජෙෆ් එල්ස් (Geoff Ells) මහතා කොළඹ බ්‍රිතාන්‍ය කවුන්සිලයේ වෘත්තීය පුහුණුකරුවෙකු වශයෙන් 2008 සැප්තැම්බර් මස සිට 2013 මාර්තු දක්වා වසර හතරකට අධික කාලයක් සේවයෙහි නියුතුව සිටියේය. ඒ අතරවාරයේදි, කොළඹ නගරයේ මංමාවත් හා ප්‍රසිද්ධ ස්ථාන සම්බන්ධයෙන් සිදු කරන ලද පර්යේෂණ හා නිරීක්ෂණ මතින් රචනා කරන්නට යෙදුණු COLOMBO JUMBO කෘතිය ඇසුරෙන් කළ අනුවර්තනය...

පරවියා සහ කොළ අඹ ගස

    ලන්දේසින්ගේ කොළඹ ලාංඡනයේ අඹ ගසක් සහ එහි වසා සිටින පරවියෙකු දැක්වෙයි. කොළඹ යන නාමය ඉපැද්දීමෙහි ලා මෙම පරවියාට විශේෂ තැනක් හිමිවුණු බව ඇතැමෙකුගේ මතය වේ. එයට හේතුව, පෘතුගීසි බසින් පරවියා “COLUMBUS - කොළම්බස්” යනුවෙන් හැඳීන්වීම නිසාය.

    පෘතුගීසි ජාතික ඉතිහාසඥයෙකු වන “DE QUEYROZ - ඩී කීරෝස්” නැමැති අයගේ යෝජනාව වූයේ කොළඹ - COLOMBO යන නාමය “කොළ-අඹ” යන වදන් එකතු වීමෙන් නිම වී ඇති බවයි.

    17 වන සියවසයේදී, කන්ද උඩරට රජුගේ සිරකරුවෙකු වූ ඉංග්‍රීසි ජාතික රොබර්ට් නොක්ස් ද මෙම කාරණය යම්තාක් දුරට ස්ථීර කරමින් කරුණු ඉදිරිපත් කරයි.

    කොළඹ නගරයේ බටහිරට වන්නට තිබුණා යැයි සැළකෙන, කිසිදා ඵල හට නොගත්, කොළ පමණක් තිබුණු අඹ ගසක් ස්වදේශීකයින් විසින් කොළ-අඹ ගස ලෙසින් හැඳින් වූ බවත්, පසු කාලීන ව කොළ අඹ -> කොළ-අඹෝ බවට හැරෙද්දී, ක්‍රිස්තියානීන් COLUMBUS සිහිකරනු වස් එය COLOMBO බවට හරවා ගන්නා ලද බවත් රොබට් නොක්ස් පවසයි.

    මේ අතර නූතන ලේඛකයෙකු වන හේරත් යන අය තමන්ගේ අදහස මෙසේ බෙදා ගනී.

    “සිංහලයින් කොළඹ හැඳින්වූ ආකාර දෙකක් තිබිණ. කොළොන්තොට සහ කොළ-අඹ යනු ඒ දෙ-ආකාරයයි. කොළ-අඹ ලෙස හැඳින්වූයේ ඒ සුප්‍රසිද්ධ ගෙඩි නැති, කොළ පමණක් ඇති අඹ ගස නිසා වන අතර එම ගස, පරම්පරා ගණනාවක් තිස්සේ කොළඹ කොටුවේ, Commissariat Street - කොමිසාරියෙට් වීදිය ආසන්නයේ විරාජමාන ව සිට, ප්‍රමුඛ බිම් සළකුණක් වශයෙන් ඉතිහාස ලේඛනයන් හී සිය අනන්‍යතාව සළකුණ කර ඇති බව පෙනෙන්නට තිබේ”

කොළොන්තොට

    කොළඹ නාමයෙහි උප්පත්තිය පිළිබඳ පැතිර ගිය තවත් මතයක් ලෙස, එහි මූලාරම්භයට වරායක් හෝ ගංගාවක් හේතු වූ බව පැවසෙන කතාව දැක්විය හැකිය. මුහුදු සංචාරයෙන් පසු යෝනක වෙළඳුන් රට ඇතුලට සිය යත්‍රා ඇතුලු කළේ කැළණි තොට හෙවත් කැළණි ගංගාවේ වරාය තුලිනි. කාලාන්තරයක් තිස්සේ කටවහරින් පැමිණි මේ වදන් කැළණි තොට -> කොළොන්තොට -> කැළැම්බෝ ලෙස වෙනස් වන්නට ඇති බව එම මතය දරණ අයවලුන්ගේ පිළිගැනීමයි. 19 සියවසයේ මුල් කාලයේ දී උපන් බ්‍රිතාන්‍ය ජාතික දේශාටකයෙකු වන ශ්‍රීමත් එමර්සන් ටෙනන්ට් - SIR EMERSON TENNANT සිය ලේඛනයන් හී කැළණි ගංගාවේ නමින් කොළඹ යන නාමය බිඳි එන්නට ඇති බව පිළි ගන්නා අතර 20 වන සියවසයේ ඉතිහාසඥයෙකු වන එස්. ජී. පෙරේරා පියතුමා වඩා විස්තරාත්මක ව මෙම කාරණය සොයා බලයි. ඔහුට අනුව මෙම නාමය ඉපැද්දීමෙහි ලා හේතු වුණු ගංගාව වෙසෙසින් ම කැළණි ගඟ නොව, එහි අතු ගංගාවක් වන කොළොන් නම් වන ගංගාව විය යුතුය.

    “බොහෝ අයට මග හැරුණු කාරණයක් තිබෙනවා. කොළඹ හැඳීන්වීමේ දී සාහිත්‍යමය කටයුතු වලදී භාවිතා වන නම කොළොන්තොට වත්දී මට නිතර කල්පනා වුණු දේ නම්, ගිංතොටින් මුහුදට ගලා බහින්නේ ගිංගඟ නම්, කලුතරින් (කලුතොට) මුහුදට ගලා බහින්නේ කලුගඟ නම්, කොළොන්තොටින් මුහුදට යන ගංගාව ඉන්තේරුවෙන් ම කොළොන් ගඟ විය යුතු නොවේද යන්නයි” එසේ නම් කොහෙද මේ සැබෑ ම කොළොන්තොට?

    එයට පිළිතුර යෝජනා කරන්නේ කීර්තිමත් ලාංකිකයෙකු වන ශ්‍රීමත් පෝල් ඊ පීරිස් මහතා විසිනි.

    “සිංහලයින් විසින් එකල කොළොන්තොට යනුවෙන් හඳුන්වන ලද්දේ, වර්තමානයේ දී උතුරින් බංගසාල වීදීයෙන් ද, නැගෙනහිරින් හතරවන හරස් වීදියෙන් ද, දකුණින් මැලිබන් වීදියෙන් ද, බස්නාහිරින් ඉදිරි වීදියෙන් ද (Front Street - මල්වත්ත පාර), වටව ඇති, පිටකොටුව සීමාවෙන් හරි අඩකට ආසන්න ප්‍රමාණයක් ආවරණය කරනා ඒ බිම්කඩයි. එකල එහි උතුරු හා දකුණු සීමා ජලයෙන් ද, බස්නාහිර සීමාව හා නැගෙනහිර සීමාවෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් වගුරු බිම් වලින් ද වට ව තිබුණා යැයි සැළකේ.”