180. කෝසල සිහින - අටළොස් වැන්න නොහොත් ශ්වේත හස්ති වස්තුව

අගබිසව වූ සාමාවතිය ප්‍රජා සත්කාරයෙහි යෙදෙමින් ප්‍රත්‍යාන්ත දනව් සරන හෙයින් කොසොල් රජ තෙමේ මෙදවස සිත්සේ නීළඹර සරන විහඟකු මෙන් බලවත් ප්‍රීතියෙන් ප්‍රමෝදිතව වසන්නාහ. අන්තඃපුර සෙසු බිසෝ වරුන් හා උයන් කෙළියෙහි යෙදෙමින් මධු පානයෙහි නිරතවෙමින් කල් ගත කරනා නිරිඳානෝ බොහෝකල්හි නින්දට යන්නෝ අළුයම් කාලයෙහිය. 

එදවස ද රාත්‍රිය පුරා නාටිකාංගනාවන්ගේ රැඟුම් නරඹමින් සෝම පානයෙහි නියැලුණු කොසොල් රජ තෙම රාත්‍රියෙහි පශ්චිම යාමයෙහි නින්දට වන්නේ සියොලඟ නැඟි දහදියෙන් තෙමී ගිය සිරුරැතිව අවදිවූයේ හෝරාවකුදු ගතවීමට ද ප්‍රථමයෙනි. 

සිහින සතළොසක් විටින් විට දර්ශනය වූ නමුදු මෙවන් සිත් කළඹවන සුළු විප්‍රකාර සිහිනයෙක් මින් පෙර කිසි දිනෙක දුටු බවට සිහියට නඟා ගත නොහුණු එතුමෝ, විපිළිසරවැ යලි නින්දට පිවිසීමෙහි අසමත් වූවෝ සිරි යහන් ගැබෙහි යාබද සඳළු තලයෙහි එහා මෙහා සක්මන් කරමින් රාත්‍රියෙහි ශේෂ වූ කාලය ගත කළෝය. 

උදෑසන අමරාවතී ගංගාව ඉස්මත්තෙහි ලහිරු මඬල නැගෙන්නා හා සමඟම සිරුරු කිස නිමකල වහාම පාතරාසය හෝ නොගෙන කොසොල් රජතුමෝ පිරිවර කිසිවකුගෙන් හෝ තොරවම තම මංගල සෛන්ධවයා පිට පැන නැංගේ වහ වහා දෙව්රම බලා නික්මුණෝය. 

බුදුන් වහන්සේ ද උදෑසන පිබිද භාවනානුයෝගීව මඳක් ගත කලේ ඉක්බිති මුව දෝවා පැන් සනහා හිල ද වැලඳූයේ ධර්ම ශාලාවෙහි වැඩ හුන්නේ සිව් වනක් පිරිසගේ කුකුස් විසඳා ලමිනි. 

කොසොළ් රජ තෙමේ නොඉවසිලිමත්වැ වහ වහා උන්වහන්සේ සමීපයට එළඹියාහු පා නැමැද පසෙකටවී එකත්පස්වැ මුනිවත රකිමින් හුන්නෝය. බුදුන් වහන්සේද තමා අසලට පැමිනෙන මෙන් රජුට සන් කොටැ මඳ සිනහවක් පාමින් මෙසේ විචාළෝය. 

" කිමෙක්ද මහ රජතුමනි, උදෑසනක් සේම මා හමුවට පැමිණියේ මන්ද? ඔබ සිත පෙළන යම් කරුණක් වේද වහා පවසා තැවුල් දුරු කොට ගත මැනවි " 

එසේ බුදු රදුන්ගෙන් ලද අවසර ඇත්තාවූ කොසොල් රජතුමෝද එකත්පස්වැ හිඳ මෙසේ පවසන්නට යෙදුණෝය. 

" එසේය ස්වාමීනී, ගත වූ රාත්‍රියෙහි ඉතා බියකරු, බලවත් චිත්ත වික්ෂෝභයට හේතුවන ස්වප්නයක් දර්ශනය කළෙම්හ. ඒ කුමන දරුණු ව්‍යසනයක පෙර නිමිතිදැයි නොදන්නේ දැඩි භීතියෙන් වෙළුණු සිතැතිව පසුවන්නෙමි " 

මෙසේ පවසන්නට යෙදුනාවූ රජ තෙමේ බුදුන් වත දෙසමැ ඇසි පිය නොහෙලා බලා සිටියෝය. 

එබස් ඇසූ බුදුන් වහන්සේ මඳ සිනහවක් පාමින් සිය සුරත දිගුකොට රජුට ආශීර්වාද කලේ මෙසේ පැවසූ සේක. 

" නොබා හිඳිනු මැන මහ රජ තුමනි, පෙර තොප දර්ශනය කල ස්වප්නයෝ සතළොසක් කිසිදු අපහසුවෙකින් තොරවැ විසඳා ලූවෝ මම් නොවෙම්ද? එසේ හෙයින් නොබා පැවසුම මැන. මේ සවප්නයත් එලෙසින්ම විසඳා ලා පියා තොප සිත් බිය සහ කුකුස් දුරු කරන්නමෝ " දැයි පවසා මඳහසින් යුක්තවැ පොරොත්තු වූවෝය. 

තදින් පියාගත් දෙනෙතින් යුක්තවැ ඇඳිලි බැඳගත් වනම මොහොතක් පසුවූ රජතුමෝ යලි දෙනෙත් හැර බුදුන් වහන්සේගේ අපරිමිත කරුණා ගුණයෙන් හෙබියාවූ වත මඬල දෙස එක එල්ලේ මොහොතක් බලා සිට මෙසේ කටහඬ අවදි කලෝය. 

" ස්වාමීනී., පසුගිය රාත්‍රියෙහි සිහිනයෙන් මම එක් නුවරෙක වීදි සංචාරය කරමින් සිටියෙමි. එනුවර බැලූ බැලූ අත ශ්වේත හස්තීහු එහා මෙහා සංචාරය කරන්නෝය. ඒ සියළු හස්තීන්ගේ පශ්චාත් භාගයෙහි කොසොල් රාජ අන්තර් ජාතික ශ්වේත හස්තියා යන වදන් පෙල නොමැකෙන සේ හණ ගසා ඇත්තාහ.ඒ සියල්ලටම වඩාලාත් විශ්මය දනවන කරුණ නම් මේ සියළු හස්තීහු ඔසවාගෙන යන්නාහු මෙපුර වැසියෝය. ඔවුහු හස්තීන් ඔසවාගෙන යන්නාහා තබා තම සිරුරු වාරු කරගත නොහැකි තරමට කෘශවූ කෙසඟයෝ පිරිසක් වෙති. එහෙත් මේ ශ්වේත හස්තීහු කිසි ලෙසකින් උන්ගේ කරමතින් බිමට නොබසින්නෝය. එසේ හෙයින් කුමක් කරන්නමෝදැයි විපිලිසර ඒ අසරණයෝ වික්ෂිප්තවැ හස්තීන් කරමත තබාගත්වනමැ දිවි ගෙවන්නාහුය. " 

දෙනෙත් පියාගත් වනමැ පෙරයම දුටු ස්වප්නය යලි සිහියට නඟාගත් රජතුමෝ තම බියරැඳි හඬ යලිදු මෙසේ අවදි කලෝය. 

" එසේමැ ස්වාමීනී බැලූ බැලූ මානයෙහි සියලුම තන්හි කෝසල රජ යන නාමය විසල් අක්ෂරයන්ගෙන් හණ ගසා ඇත්තේය. රාජ පාක්ෂික වන්දිභට්ට නාඩගම් කරුවෝ තම විසූක දස්සන නුවරුන්හට පෙන්වනුයේ කෝසල රාජ රඟහලෙහිය.මහා කලාකරු යන විරුදාවලිය සට්ටඹි යන පදයට සාර්ව සම වූ මෙන්ම ශබ්ද කෝෂයන්හි පර්යාය පදයක් ලෙස භාවිත වන්නේය....එකද නෞකාවකුදු සැපත් නොවන්නේ වී නමුදු භූමිය කැණ තැනූ මහා ජල තටාකය වනාහී කෝසල රාජ ජල තටාකයයි.සියොතුන් සහ වන හස්තීන් පමණක් සැරිසරන්නාවූ අහස් යානා තොටුපොළ ද කොසොල් රාජ ගුවන් තොටුපොළ සේ නම් ලද්දේය." 

කොසොල් රජතෙමේ මඳක් නිහඬවැ බුදුන් වහන්සේ වත දෙස හිස ඔසවා බැලුවෝය. එතුමෝද නිහඬවම සුරතින් සන් කෙරෙමින් රජුහට කථාකිරීමට දිරි දුන්නෝය. 

" ඒ සියල්ල පසෙක තිබියේවා ස්වාමීනී, මහත්මැ ව්‍යසනය නම් ඒ පුරවරයෙහි කිසිදු පුරුෂයෙකු හෝ ස්ත්‍රියක රාත්‍රි කාලයෙහි නිදා නොගන්නාහ. උදෑසන අවදිවන කල්හි ඔවුන්ගේ පුරුෂ සහ ස්ත්‍රී නිමිති වටා කොසොල් රාජ පුරුෂ නිමිත්ත හෝ කොසොල් රාජ ස්ත්‍රී නිමිත්ත යනුවෙන හණ ගසාපියා ඇත්තේවීයයි දැඩි බියෙන් ත්‍රස්තව වෙසෙන්නාහු ඔවුහු කිසි ලෙසකින් නින්දට නොයන්නාහ. " 

මෙසේ තම ස්වප්න විස්තරය නිම කල රජ්ජුරුවෝ උදක්මැ බුදුන් වහන්සේගේ වත දෙස නෙතු යොමාගත්වනම පසුවූවෝ එතුමන්ගේ සවප්න විවරණය කුමනාකාර වේදයි දැඩි කුකුසින් මඬනා ලද සිතින් යුතුවය. 

දෑස් පියාගත්වනමැ මඳක් සමවත් සුවයෙන් කල්ගෙවූ බුදුන් වහන්සේ දෙනෙත් හැරපියා රජතුමාහට මෙසේ පිළිවදන් දුන් සේක. 

" නොබා හිඳිනු මැන මහරජතුමෙනි, මේ ස්වප්නය කිසි ලෙසකිනුදු තොපට හෝ තොපගේ රාජ්‍යයට වන විපතක් පිළිබඳ අනතුරු හැඟවීමෙක් නම් උදක්මැ නොවන්නේමය. මෙයින් වසර දෙදහස් පන්සියයෙක් පමණ ගෙවීගිය කල්හි මේ දඹදිවට ආසන්න අනෙක් දේශයෙක සිදුවන්නකි.එරට රාජ්‍ය බලයට පත් වන්නෝ තම කීර්ති නාමය සුවාසූ කල්ප ලක්ෂයක් පවත්වා ගන්නමෝදැයි සිතා අඥාණ වූ පුරෝහිතයින්ගේ උපදෙස් ලබන්නාහු සෑම ඉඳිකිරීමෙකම සියනාමය සුවිසල් වූ අක්ෂරයන්ගෙන් හණ ගසා තිබෙනු දැකීමේ සමනය කොට ගත නොහෙන දොළකින් පෙළෙන්නෝය. " 

" මෙසේ බලවත් හීන මානයෙකින් පෙලෙන්නාවූ හෙයින්මැ බැලූ බැලූ තන්හි තම නාමය දිදුලනු දැක්මේ මැඩගත නොහුණු ආශාවෙන් පරිපීඩිත වෙමින් රාජ්‍යය පුරා සියළු ඉදිකිරීම් සිය නාමයෙන් හඳුන්වන්නාහුය.කොපමණ විචාර බුද්ධියෙන් තොරවූයේද යත් සිය අසූචි පවා මහා සුගන්ධයෙන් යුතුයැයි සන්ධියක් සන්ධියක් පාසා හඬනඟනා අන්තේවාසික කැණහිලුන් නොව නැණැසින් ලොව දක්නා අවශේෂ පුරවැසියන් හමුවේ තමන් කෝණංගියකු බවට පත් ඇති බව නොදක්නාහු මුඪ පාරාදීසයෙක කල් ගත කරන්නාහ. " 

" මඳකට සමාවන්න ස්වාමීණී,.....එහෙත් යම් රාජ්‍යයක සුවිසල් ඉඳිකිරීමෙක් එරට පාලකයා නමින් නම් කිරීමෙහි වරදක් ඇත්ද?.." 

මෙහිදී රජතුමා බුදුන් වහන්සේගෙන් විමසාලූහ. 

" නැත, මහරජතුමෙනි, එහි කිසිදු වරදෙක් නැති. එහෙත් එසේ වනුයේ ඒ ඉඳිකිරීම පාලකයාගේ පෞද්ගලික ධනය වැයකොට කෙරෙන්නක් නම් පමණි.සැවැත්නුවර අනාථ පිණ්ඩික සිටුහු සිය පෞද්ගලික ධනය වැයකොට ඉඳිකල ආරාමය අනාථ පිණ්ඩික ආරාමය නම් වෙයි. එහි දොසක් දකිනු හැකි වනුයේ කවරෙකුටද? කොසඹෑ නුවර ඝෝෂිත සිටුහු තම ධනයෙන් ඝෝෂිතාරාමය ඉදි කලහ. එලෙසම කුක්කුට සිටුහු කුක්කුටාරාමයද පවාරික සිටුහු පවාරිකාරාමයද ඉදි කළෝය. ඒ කිසිදු ඉදිකිරීමෙක් තම නමින් නම් කිරිමෙහි කිසිදු වරදක් ඉඳුරාම නැත්තේය. මක් නිසාද ඒ ඉදිකිරීම කෙරෙනුයේ ඔවුන්ගේ පෞද්ගලික ධන පරිත්‍යාගයෙන්ම බැවිනි. එළෙසම ඒ සියල්ල ගෞතමාරාම ලෙස නම් කිරීමට මට ඉතා පහසුවෙන්ම හැකියාව තිබුනද මම එසේ නොකලෙමි. මාගේ නාමයෙන් වෙහෙර විහාර නම් නොකලද තවත් වසර දෙදහස් පන්සියයකට අධිකවූ කාලාන්තරයක් මුලුල්ලේ අසංඛ්‍ය සංඛ්‍යාත මිනිසුන් මුව මාගේ නාමය නිතොර කියැවෙනා බැව් මම හොඳහැටි දන්නා බැවින් එසේ කිරීමෙහි අවශ්‍යතාවයෙක් කිසිසේත් මාහට නොවීය. " 

" එහෙත් මෙපවත් අසනු මැන. අධික පොළියක් සමඟ දශක ගණනක් තුල ගෙවිය යුතු පරිදි ගිවිසුම් අත්සන්කොටැ සියළු පුරවැසියන් දෙපා අවසඟ මහල්ලාගේ පටන් මව් ඇකයේ කිරි උරනා බිලිඳා දක්වා සියලු පුරවැසියන් උගසට තබා ණය වශයෙන් ලබාගත් මුදල් වැයකොට කල ඉදිකිරීම් තම නමින් හැඳින්වීමෙහි ඇත්තේ කුමන සාධාරණත්වයක්ද? " 

" වන්නාටය මහරජ...කලියුගයේ මෙවන් විපරීත ක්‍රියා සිදුවීම කිසිසේත්ම විශ්මයට පත්වියයුතු කරුණෙක් නම් නොවේමය. ඒ කෙසේ වුවද තොප දුටු සිහිනය කිසිසේත් තොපට හෝ තොපගේ රාජ්‍යයට මෙවකට වන්නාවූ අනර්ථයක් හඟවන්නක් නම් නොවේමය. එසේ වූ හෙයින් නොබා සිත් සනහා ගනු මැනැවියි " පවසා එසඳ බුදු රජාණන් වහන්සේ කෝසල රජු සිත් සනසවා ලූ බව මෙයින් දත යුත්තේය. 

කෝසල සිහින අටළොස් වැන්න නොහොත් ශ්වේත හස්ති වස්තුව මෙසේ නිම වූ වගයි…..