668. ඇදිහැස මතක......

ඇදිහැස (ඇමරිකන් දීමනා හැමට සමසේ)  විස්කෝතු ගැන සති දෙහෙකට වගෙ කලින් මුහුණු පොතේ පෝස්ට් එකක් මම ෂෙයාර් කලා. හුඟ දෙනෙක් ඇදිහැස විස්කෝතු ගැන තමංගෙ අදහස් කියල තිබ්බ. මම ඉතිං ඒ ගැන මගේ මතක තව දුරටත් සටහන් කරන්නයි මේ හදන්නෙ..

එකේ දෙකේ පංතිවලදි ඔය බිස්කට් දුන්නු බවක් මට මතක නෑ. ඒත් තුනේ පංතියෙදි නම් මට හොඳට මතමයි බිස්කට් 3ක් දුන්නා එක ශිෂ්‍යයෙකුට. ඒ කියන්නෙ 1971 අවුරුද්දෙ. අප්‍රේල් නැඟිටීම නොහොත් ජේ.වී.පී. පළමු අරගලය සිද්ද වෙන්නෙත් ඒ අවුරුද්දෙමයි.

ඒ කාලෙ දවසට කාල පරිච්ඡේද නොහොත් පීරියඩ් අටයි. උදේට පීරියඩ් පහයි ඉන්ටිබල් නොහොත් විවේක කාලයෙන් පස්සෙ තුනයි. උදේ 7.30 ට ඉස්කෝලෙ ආරම්භක සීනුව ගැහැව්වම පන්සිල් අරං වැඩ පටංගත්ත. 

එකාමාරට පියුම් අංකල් (ඉස්කෝලෙ කාර්යාල කාර්ය සහායකට අපි කිව්වෙ එහෙමයි) පුස්තකාලෙ බැල්කනියෙ බලු දං වැලකිං එල්ලල තිබ්බ මලකඩ කාච්ච පරණ ලොරි රිම් එකට අඩියක් විතර දිග යකඩ කෑල්ලකිං (ඒකත් ආය දෙකක් නෑ පරණ මයිනර් එහෙකිං හරි ෆෝඩ් එහෙකිං හරි ගලවල අහක දාපු මොකක් හරි ගැජට් එකක්) දහ පාරක් තඩි බෑවම..(හරියටම දහ පාරයි මිනිහ රිම් එකට තඩි බාන්නෙ..අපි ගණං කරල තියනව) අපි කට්ටිය ලී පුටුවලිං දඩි බිඩි ගාල නැඟිටල "යෝවද තම්පව රෝමනු ජේසු..." කියල ඉස්කෝල් මැදිං වැටිල තිබ්බ පාර දිගේ පල්ලෙහාට දුවගෙන එනව..

පීරියඩ් අටට එක පීරියඩ් එකකට විනාඩි 40 බාගෙ පැය 5 යි විනාඩි 20යි. ඉතුරු විනාඩි 40න් දහයක් උදේම පන්සිල් ගන්ට. ඉන්ටර්වල් එකට විනාඩි 20යි. තව විනාඩි 10ක් වෙන්කරල තියනව දෙවෙනි පීරියඩ් එක පටන් ගන්න ඉස්සෙල්ල පන්තියෙ රෙජිස්ටරේ නොහොත් පැමිණීමේ ලේඛනය ලකුණු කරන්ට. ඒක කරන්නෙ පංතිභාර ගුරුතුමා හෝ ගුරුතුමිය. එකේ පන්තියෙ අපේ පංතිය භාරව හිටියෙ ඩොටී පෙරේරා ගුරු තුමිය. දෙකේදි ලියනාරච්චි මහත්මිය. තුනේ මතක නෑ. පහේදි මුදියන්සේ සර්. හයේදි ජයලත් සර්. හතේදි ජයසිංහ සර්. අටේදි පුංචි නිලමේ සර්. නමයෙදි පුංචි අප්පුහාමි සර්..

ඉතිං අර නම් ලකුණු කරන්ට වෙන් කරල තියන මිනිත්තු දහයෙදි පංති බාර ගුරුවරයා හෝ ගුරුතුමිය ඇවිල්ල නම් ලකුණු කරනව. අපේ නම කිව්වම අපි නැඟිටල දකුණු අත උස්සල ප්‍රසන්ට් හෝ ඉන්නවා කියල කියන්න ඕන. එදා ඉස්කෝලෙ ආපු නැති අයගෙ නම් කියනකොට ඒ කිට්ටුව ඉඳගෙන ඉන්න අය නෑ කියල කෑගහනව. 

"ආර්.ඩී. වීරසිංහ"... "ඉන්නවා....."

"ආර්.කේ. රණතුංග..." "ඉන්නවා....."

"කේ.එන්. ඉන්දතිස්ස.."   "ඉන්නවා.."

"ඩී. ඩබ්ලිව්. රූපසිංහ..."  "ඉන්නවා.."

"එච්. කුඩාහෙට්ටි.."  "ඉන්නවා...."

"එස්. ගලප්පත්ති.."  "ඉන්නවා..."

"එන්. ගුණසේකර.."  "නෑ....."

"බී.ඩබ්ලිව්. දසනායක.." "ඉන්නවා.."

"ෆවාස් අන්වර්...." "නෑ......"

අන්න එහෙම.......

ඊටපස්සෙ එදාට පැමිණි සිසුන් ගණන යටින් ලියල සර්ගෙ හෝ මැඩම්ගෙ කෙටි අත්සන දානව. ඊට පස්සෙ ඉතිං එතුමා හෝ එතුමිය නැඟිටල යනව. ඒ එක්කම ඊලඟ විෂයය උගන්වන ගුරුමහතා හෝ මහත්මිය පංතියට එනව.

අපිට පහේ පන්තිය වෙනකල් ඉංග්‍රීසි ඇරෙන්න ඉතුරු විෂයයන් ඔක්කොම ඉගැන්නුවෙ පංති භාර ගුරු මහතාමයි. හයෙන් පස්සෙ තමයි වැඩේ වෙනස් උනේ. 

ඒ කාලෙනෙ ඔය සමගි පෙරමුණු ආණ්ඩුවෙන් විෂයයන් එතකොට විෂය නිර්දේශයන් ඔක්කොම වෙනස් කරල මහ පෙරළියක් කලේ..නව අධ්‍යාපන ප්‍රතිසංස්කරණ එහෙමයි ඒකට කිව්වෙ..බදියුද්දීන් මහමුද් අධ්‍යාපන ඇමති. ආචාර්ය ප්‍රේමදාස උඩගම අධ්‍යාපන ලේකම්..එයාල තමයි ඔය වැඩ පිළිවෙලේ මූලිකත්වය අරං කටයුතු කලේ..හරි හරි පඳුරු තැලිල්ල ඒ ඇති. 

ඉතිං අර පංතියෙ නාම ලේඛනය ළකුණු කරල ඉවර උනහම ඊලඟට පංතියේ මොනිටර් නොහොත් පංති නායකයට පැවරෙනව බොහොම වැදගත් වගකීමක්..

පංතියෙ ගුරුවරයෙක් නැතිඋනහම ළමයි කෑගහන එක වළක්වා ගන්න එක, එතකොට ගුරු මේසෙට ඉටි රෙද්දක් ගේන එක, කොස්සක් ගේන එක..ඔෆිස් එකෙං චෝක් ගේන එක, කලුලෑල්ල මකන්ට කොට්ටයක් හදාගෙන එන එක, කලුලෑල්ලෙ කලු ගිහිල්ලනම් ලාම්පු දැලියි එඬරු කිරියි කළවම් කරල ගාල කලු ලෑල්ල කළු කරන එක වගෙ රාජකාරිවලට අමතරව මේ වැඩේ තමයි පංති නායකයගෙ වැදගත්ම වගකීම.. 

ඒ කිව්වෙ බිස්කට් පෙට්ටිය ගුරු මේසෙ ලාච්චුවෙං අරගෙන රෙජිස්ටරෙත් එක්ක ඇරගෙන ගිහිල්ල කාර්යාලයෙ ඉස්සරහම තියෙන පොඩි ලොබි එකක් වගෙ කෑල්ලෙ තියල තියෙන මහ විසාල මේසයක් උඩ තියන එක....

ඔය බිස්කට් පෙට්ටිය කියන එක අපේ පංතියෙ නම් තිබ්බෙ බෙලෙක් තහඩුවෙං හදපු මැලිබන් ක්‍රීම් ක්‍රැකර් පෙට්ටියක්. ඕක කලුවෙලා ගන්ඩ දෙයක් නැතුව තිබ්බෙ..ඒකෙ වැඩේ කියන්නෙ අපි පංතියෙං පංතිය ඉහළට යනකොට ඔය බිස්කට් පෙට්ටියත් ඒ එක්කම අලුත් පංතියට අරගෙන යනව. 

මාස හයකට වගෙ සැරයක් පංතිබාර සර් ඕක දැකල කෑගහනව..."මොනවද ළමයි බලනවල මේ පෙට්ටියෙ හැටි..තමුසෙලට දැං අසනීපයක් හැදෙනව මේකෙ ගේන බිස්කට් කාල..කෝ වීරසිංහ?..අද මේක ගෙදර අරං ගිහිල්ල සුද්ද කරගෙන එනව..තේරුනාද? "

"හරි සර්" මම නැඟිටල ඔලුව පාත් කරගෙන කියනව. ඒ රාජකාරිය මට බාර දෙන්නෙ මම තමයි ඒ වෙනකොට පංතියෙ මොනිටර්. මොනිටර්ල මාසෙං මාසෙට එක එක්කෙනා පත් කරනව. එහෙම පත්කිරීමේ පූර්ණ බලතල තියෙන්නෙ පංති බාර සර්ට..

මම ඉතිං එදා ඉස්කෝලෙ ඇරිල ගෙදර යනකොට බිස්කට් පෙට්ටිය අරගෙන යනව. ගිහිල්ල අපෙ මාමගෙ ආයුද පෙට්ටියෙන් වැලි කඩදහියක් අරගෙන අතුල්ලල අර තියන කලුපාට ඔක්කොම හූරල දානව. ඊට පස්සෙ කාඩ් බෝඩ් එකක් අරගෙන ගානට කපල පෙට්ටියෙ පියනෙයි වටේටයි ගම් ගාල අලවනව. පියනෙ ප්ලැටිග්නම් එකකින් ලොකුවට ලියනව 7 A කියල. ඒ අපේ පංතිය. පෙට්ටිය ඇතුලට අම්මගෙ මැහුං පෙට්ටියෙං අරගෙන සව් කොළත් අතුරනව.

ඒ සව්කොල හැබැයි ඕනනම් දවස් දෙකක් තියෙයි. ඊට පස්සෙ පරණ පුරුදු විදිහට බිස්කට් ඉතිං නිකම්ම පෙට්ටියට දාගෙන එනව. වටේට අලවපු කාඩිබෝඩ් එකත් මාසයක් වගෙ යනකොට අතටම දියවෙල ගැලවිල යනව.

පස්සෙ හැබැයි මෙහෙම දෙයක් උනා. අපේ පංතියෙ හිටිය යාලුවෙක් එයාගෙ තාත්තට ගැරෑජ් එකක් තිබ්බ. මිනිහ මොනිටර් උනහම කලේ බිස්කට් පෙට්ටිය වටේටම ලා නිල් පටට තීන්ත ස්ප්‍රේ කරගෙන ආව..එතනින් පස්සෙ හැබැයි පෙට්ටිය යස අපූරුවට තිබ්බ අවුරුද්දක් දෙකක් යනකල් ලා නිල් පාටින් බැබලි බැබලි..

අර ඔෆිස් එකේ මෙසේ උඩ තැන්පත් කරල තියෙනවනෙ හැම පංතියකම බිස්කට් පෙට්ටි....අපේ පංතියෙ පෙට්ටිය තමයි එතනිං කප් ගහපු ලස්සනම පෙට්ටිය..නම්බර් වන්..අපි බොහොම ආඩම්බර උනා ඒ පෙට්ටිය ගැන..

ඉතිං ඔය බිස්කට් පෙට්ටියෙ තමයි අපේ පංතියට ඇදිහැස විස්කෝතු ගේන්නෙ...අර මම කලින් කිව්වෙ නාම ලේඛනෙත් එක්ක පෙට්ටිය ගිහිල්ල තියනව කියල ඔෆිස් එකේ තිබ්බ විසාල මේසයක් උඩ..ඉන්ටර්වල් එක කිට්ටු කරල අපේ පියුම් අංකල් හෝ ඔෆිස් එකේ ඉන්න වෙනත් ලිපිකරු/කාරිනියක් හරි නාම ලේඛනේ අනුව එදා පැමිණි සිසුන් ගාණට එකාට බිස්කට් තුන ගානෙ වැටෙන්න අර පෙට්ටියෙ පිළිවෙලට බිස්කට් අඩුක් කරනව.. 

පස්වෙනි පීරියඩ් එක ඉවර වෙන්නෙ 11.10 ට..එකොළහ වගෙ වෙනකොට පන්තියෙ උගන්නන සර් හෝ මැඩම් අත් ඔරලෝසුව බලල මොනිටර්ට කතාකරනව..මම මොනිටර් නම් මට.."වීරසිංහ ගිහිල්ල බිස්කට් අරං එන්න..." 

කොහොමත් ඔය බිස්කට් ගන්න යන වෙලාව වරදින්නෙ නෑ..ඒ කාලෙ අපි කවුරු ගාවවත් අත් ඔරලෝසු තිබ්බෙ නෑ..ඉස්සෙල්ලම මම අත් ඔරලෝසුවක් බැඳගෙන ගියේ නමය පන්තියෙ අවසානයෙ තිබ්බ ජා.පො.අ.ස. විභාගෙට..සාමාන්‍ය පෙළ විභාගෙ වෙනුවට අපි වාඩිවුනේ ජා.පො.ආ.ස. විබාගෙට..

පස්වෙනි පීරියඩ් එක පටන්ගෙන විනාඩි දහයක් පහළවක් වගෙ යනකොට පංතියෙම එවුං මං දිහා බලනව..ලඟ ඉන්න එවුං හෙමීට කියනව "ඒයි වෙලාව හරි බං.." කියලත්...සර්ට මේ කසුකුසු ඇහුණම තරහ යනව.."ඉන්නවලකො..මම වෙලාව ආවම කියන්නං..එතකල් මේ පාඩම අහගන්නවල.."

සර් "හරි වීරසිංහ දැං යන්න.." කිව්වම මම ඔෆිස් එකට ගිහිල්ල අපේ ලා නිල් පාට බිස්කට් පෙට්ටිය අරං එනව...ගෙනල්ල සමහරවිට සර්ගෙ මේසෙ උඩ තියනව..සමහර සර්ල "හරි හරි ඔන්න ඕක බෙදල දානව..හැබැයි කන්නෙ එහෙම නෑ.." කියල කියනව..

මම කරන්නෙ පේළියෙන් පේළියට ගිහිල්ල ඒ පේළියෙ ඉන්න ළමයි ගානට එකාට තුනක් ගානෙ බිස්කට් කෙළවරේම ඩෙස්ක් එක උඩ තියනව. එතකොට ළමයි තුන ගානෙ බිස්කට් බෙදා ගන්නව. සමහර දාට බිස්කට් කැඩිලනම් වැඩිපුර හම්බ වෙනව. එක්කෙනාට හත අටක් වගෙත්. එහෙම උනහම අන්තිමට පේලියෙ අයට වාසියි.....

මන්චී විස්කෝතු කර්මාන්ත ශාලාව පටන්ගත්තෙම ඔය ඇදිහැස විස්කෝතු නිෂ්පාදනයට කියල මම අහල තියනව.මැලිබන් විස්කෝතු සමාගමේ වැඩ කරපු තුන් හතර දෙනෙක් එතින් අයින්වෙලා ලු මන්චී ෆැක්ටරි එක දැම්මෙ...

ඇදිහැස කියල ගහල අන්තර්ජාලයෙ සර්ච් කරද්දි මෙන්න මේ කවි පෙලත් හම්බ උනා.ඒකෙත් තියනව ඇදිහැස බිස්කට් ගැන...යෝධ ඇළ, ට්‍රැක් දාසය කියලත් තියන හින්ද බොහෝවිට මේ කවිපෙලේ කියන්නෙ මම කාලයක් වැඩ කරපු බකමූණ ප්‍රදේශය ගැන වෙන්නත් පුලුවෙනි.

ඔබ ගිලී මළ තැන

ඇල කණ්ඩියේ වාඩි වී

පා ඔබා දිය කඳ තුළ බලා සිටියෙමි,

ඔහේ ගලනා යෝධ ඇළ දෙස,

ළමා කල මතකයේ පෙණ කැටිති පාව එන.

වතුර බසිනා තැන ‍පෙනී නොපෙනී සරන,

ගොම්මනේ ගීතය ගයන,

හොල්මන් කුරුල්ලෙකු පැමිණ,

තුඩගින් ගෙනා රාත්‍රිය

යෝධ ඇළ කුඹුක් අතුපතර දවටා

සට සට හඬින්

තටු සලා ඉගිළ යයි.

ඇල කණ්ඩියේ ගව මංකඩක

සිය දහස් ගව කුර සටහනින් මැකී ගිය

එගොඩ වූ බව මිස යළි මෙගොඩ වූ ලකුණු නැති

ළමා පා සටහනකි, දසක ගණනක් පැරණි.

නෑ සියන් කිසිවෙකුත් නැති

ගොපළු කොළුවෙක් මගෑරුණු ගවයෙකු සොයා,

රෑට දෙන රොටී පළුවද දඬුවම විසින් අහිමිව,

රැය පුරා බඩ වැටි අතර සැරි සරා

බිඳී ගිය බැරෑඬි හඬකින් ගවයන්ට අඬ ගසන හඬ

ඇල එගොඩ දුර සිට යම්තමින් තාමත් ඇසෙයි.

නොගිලී සිටිනු වස් අත්පා ගසන විට

ජලතලය කැළඹෙන හඬ,

මෙගොඩ වූ යමෙකු හතිලමින්

තෙත බරිත රෙදි කඩක් ගසා දමනා හඬ,

කෙවිටෙන් පඳුරකට ගසමින් ළඟ ළඟම පිය මනින හඬ,

නමින්වත් නොදැන හුන් අම්මෙකුට අප්පෙකුට

දුක කියා තනිව ඉකිබිඳි ඒ ළමා කට හඬ,

නෑසු කන්ව නිදි ගත් මගේ සුන්දර ගම්දොර

එදා මෙන් තාමත් නිදයි, සඳ රාත්‍රිය මළවුන්ට වෙන් කර.

ට්‍රැක් දාසයේ සියඹලා ගස යට

ගොඩ දමා තිබිණි මැස්සක් මත

ඒ අනත් දරු මළ කඳ.

කිසිදා නොපිරි කුස, සුසුම් සිර වූ පෙණහළු

යෝධ ඇල වතුරෙන්, රොන් මඩින් පිරී තිබුණෙන්

ගිලී මිය යාමක් ලෙස තීන්දුව පළවිය.

රැස්ව හුන් සියල්ලන් විසිර ගිය පසු,

ඉතුරු වූ එකා දෙන්නා එක්ව,

කුඹුරු යායට ඉහළ රිසිවේසන් කෑල්ලේ වළ දමන්නට

ඔබේ මල කඳ රැගෙන යන විට පසුපස ගෑටුවෙමි,

හඬන්නට කිසිවෙකුත් නොසිටිය අවමගුල් පෙරහැරක.

පාසල් යනෙන මග ගඩාගෙඩි ඇදිහැස විස්කෝතු,

හුවමාරු වුන සුපුරුදු සියඹලා ගස යට,

ගවරැලද පිරිවරා සිනහ සී අත වනන,

ඔබේ රුව දකිනු වස් මොහොතකට අමතකව,

නතර වී බලන කල,

ඒ ගසේ අත්තක, දිරා යන ඔබේ වැරහැලි කමිසය

එකම එක සුදු කොඩිය වී ඔබෙ මළ ගමට එසැවුණු,

රැඳී තිබෙනායුරු දුටුවෙමි, බොහෝ කල් යන තෙක්.

යෝධ ඇල නගන මේ රැළි

සඳ රැයෙක ඔබ දියෙන් මතු වී ඉඳ හිට

කිසිවෙකු දකින්නට පෙර

යළි කිමිදෙනා විට මතුවන කැළැඹුමය.

ඈත සිට විත් පහලටම පාව යන මේ පෙණ ‍පිඬු

යෝධ ඇල පත්ලේ රොන් මඩ අතර සැඟවුණු,

තාමත් බුබුලු ලා මතුවන ඔබේ අවසන් හුස්‍මය.

අජිත් සී හේරත්  2010 මාර්තු