149. මහා ගාන්ධර්වයකුගේ සමුගැන්ම.......Departure of a Legendary Virtuoso

ලෝකය තනි යායක් කියලනෙ දැන් කියන්නෙ...එතකොට ආය කියනව විශ්ව ගම්මානය කියලත්..ගමක සිද්ද වෙන දෙයක් වරුවක් යන්ට ඉස්සර ගමේ හැමෝම දැන ගන්නව වගේ රූපවාහිනී, ගුවන් විදුලිය...ඊටත් වඩා විශේෂයෙන්ම අන්තර් ජාලය නිසා ලෝකෙ වෙන ඕනම සිද්ධියක් අසුරු සැණෙන් අපේ දෙසවනට සහ දෙනයනට ළඟා වෙනව...

ඒත් සමහරවිට අපිට ඉතාම වැදගත් වන සිදුවීමක් අපි දැනගන්නෙ සෑහෙන දවසක් ගත උනාට පස්සෙ...සමහරවිට අද සෑම තත්පරයක් පාසා මාධ්‍යයන්ට එකතුවෙන තොරතුරු සාරාසංඛ්‍ය අසංඛ්‍ය සංඛ්‍යාව අතරෙ මේ සිදුවීම ඉතාම නොවැදගත් නිසා වෙන්න පුළුවන්. තෙරක් නොපෙනෙන මහ සයුරෙ පාවෙන පිදුරු කැබැල්ලක්...නැත්නම් තරු අපරිමිත සංඛ්‍යාවක් දිදුලන අහස් වියන යට පියා සලන එක් කදෝපැණියෙක්.

මෙහෙම මේ සටහන අරඹන්න හිතුනෙ මම බොහොම ආදරය කල පුද්ගලයෙක් මෙලොවින් සමුගෙන අදට දින දහතුනක්ම ගතවෙලා..ඒත් මම මේ සිද්ධිය දැන ගත්තෙ ඊයෙ. ඒත් දිවා ආහාර විවේකයෙදි පත්තරේ කියවනකොට අහම්බෙන්....සමහරවිට මේ දවස්වල ලෝකෙ පුරාම හැමෝගෙම අවධානය යොමුවූ අමරිකාවෙ වෙඩි තැබීම, ලෝක විනාශය අතරෙ මේ එතරම් වැදගත් නොවුනු ප්‍රවෘත්තියක් වෙන්න ඇති.

ඔහු රවි ශංකර්.... ලොව පසිඳු ඒ අපූර්ව ගාන්ධර්වයා..අග්‍ර ගණ්‍ය සිතාර් වාදකයා...පෙරදිග සහ අවරදිග මියැසීන් මුසු කොට සංගීතය විශ්ව භාෂාවක් බවට පත් කිරීමේ පුරෝගාමියා...

1982 වසර.....වසර තුනකට පෙර ශ්‍රී ලංකාවට රූපවාහිනිය හඳුන්වාදුන් නමුත් දීප ව්‍යාප්ත විකාශය ඇරඹුනේ ඒ වසරෙ.......ශ්‍රී ලංකාව සහ එංගලන්තය අතර පැවති මංගල ටෙස්ට් ක්‍රිකට් තරඟයේ සජීවී විකාශයෙන් බිහිවූ රූපවාහිනී ළදරුවා...ඒ මුල් යුගයේ දෑස් දල්වා රූපවාහිනිය ඉදිරිපිට අනිමිසලෝචනයෙන් සෙල් මුවා පිළිම මෙන් හිඳවුන් අප ඉදිරියේ දිගහැරුනු මනස්කාන්ත වැඩ සටහන් කීපයක් විය. Blake's 7 , Big Valley, Six Million Dollar Man, Bionic Woman, Lone Ranger, Who pays the Ferryman ඒ අතරින් නිතැනින්ම මතකයට ඒ. ටයි මහත්තයාගේ හඬ කැවීම් ඒකකය වැඩ අරඹා නොතිබුනු එදවස අමරිකානු නුපුරුදු උච්චාරණය තෝරා බේරා ගැනීම මහත් අපහසුවක් වුවද කථාව රස විඳීමට ඒ කිසිසේත්ම බාධාවක් නොවිණි.

ඒ අතර එකම සංගීතමය වැඩ සටහන වූයේ මසකට වරක් විකාශය වූ නන්දන වින්දන - මාසික විවිධ ප්‍රසංගයයි...එහි වරක් විකාශය වූ මරියසල් ගායනා කල එදවස සුප්‍රසිද්ධ සංගීත කණ්ඩායමක් වූ Ottawan ගේ Hands up, baby hands up.... give me your heart, give me give me your heart .....ගීතය අදටත් මගේ මතකයේ රැඳී ඇත.

ඉරිදා රාත්‍රියෙහි ඉංග්‍රීසි ප්‍රවෘත්ති විකාශයෙන් පසුව සව සංගීත නමින් බටහිර සංගීත වැඩ සටහනක් ද ප්‍රචාරය විය.මේ සව සංගිත යන නමෙහි අර්ථය එකල මට මහත් ප්‍රහේලිකාවක් විය. පසු කලෙක කුමන හෝ පත්‍රයක පලවූ ලිපියක මා කියවූයේ සව සංගීත යනු Evening music යන ඉංගිරිසි දෙවදන සිංහලට පෙරලා නිර්මාණය කරගත්තක් බවය. සවස සංගීත යන්න Too common බැවින් ඔවුන් එය සව සංගීත යනුවෙන් යෙදූ බව එහි පළවී තිබිණි!!!

එක් ඉරු දිනක රාත්‍රි ආහාරයෙන් පසු මම සයනයෙහි දිගාවී සිටියෙමි.සවසංගීත වැඩ සටහන මට කිසිසේත් ප්‍රියමනාප නොවූ නමුදු මපියාණෝ ඒ ඉතා උනන්දුවෙන් නැරඹූහ.එක් වනම සුපුරුදු සවසංගීත තේමා වාදනය වෙනුවට දෙසවන් සනහාලන ගැඹුරු සංගීත නාදයක් පසුතලය කොටගත් ලයාන්විත ස්ත්‍රී හඬක් ආලින්දයේ සිට නැඟී ආයේය.


'' He was the dazzling exponent of that mysterious eastern art, the Indian classical music, the god given gift to mankind..... at his fingertips the Sitar came to life…its haunting melodies reverberating through the minds of countless human beings, chasing away sorrows of hopelessness , grief of countless tragedies & filling every nook and corner of human mind with the elixir of wonder & hope, resonating with the wonder & sheer beauty of this god given art........... ''

සෙමෙන් සයනයෙන් නැඟී සිටි මම ආලින්දයට ගොස් රූපවාහිනිය ඉදිරිපිට අසුන් ගතිමි.ඒ මම ඒ අපූර්ව පුද්ගලයා දුටු මුල්වරයි. රවි ශංකර්...අපේ කළු සුදු අඟල් විස්සේ රූපවාහිනිය ඉදිරියේ දැහැන් ගතවූ මම ඉන් මිදුනේ පුරා හෝරාවකට පසුවය.

රවි ශංකර් සිතාරයෙන් සහ යෙහුඩි මෙනුහින් වයලීනයෙන් සවනට නොව හදවතට ආමන්ත්‍රණය කල එවන් එක් හෝරාවක දැහැන් ගතවීම් අවම වශයෙන් දෙකක් හෝ ඊට අනුයාත සති අන්තයන්හි ද ප්‍රචාරය වූවා මගේ මතකයේ රැඳී ඇත.සිතාරයකට අවම වශයෙන් අත තබා හෝ නොමැති වුවද පාසල් සමයේ සහෘදයකුගේ සිතාර් වාදනය අසා ( ඔහු අද දිවයිනේ දක්ෂතම සිතාර් වාදකයෙකි ) ඔහු සමඟ ඒ පිළිබඳව සාකච්ඡා කොට මම ශාස්ත්‍රීය සිතාර් වාදනයක් රස විඳිය හැකි තරමට මගේ රසඥතාවය වර්ධනය කොටගෙන සිටියෙමි.එබැවින් East Meets West යනුවෙන් හැඳින්වුනු ඒ අපූර්ව ප්‍රසංගය මසිත හුදු වදනින් විස්තර කල නොහැකි චමත්කාරයකින් මෙන්ම ආහ්ලාදයකින් ද පුරවාලීය.

ඒ ප්‍රසංගය විකාශය වූ සති දෙක හෝ තුනට පසු රවි ශංකර් හෝ ඔහුගේ සිතාර් වාදනය පිළිබඳව වැඩි දුරටත් කරුණු සෙවීමට මඟක් නොවූ හෙයින් වියයුතු ලෙසම ඒ මගේ සිතින් ගිලිහී ගියේය. මේ මා විස්තර කරනුයේ දශක තුනකට ආසන්න කාලයකට පෙර යුගය බව ඔබට නැවත සිහි කැඳවමි. අන්තර් ජාලය පිළිබඳව අසා හෝ නොතිබුණු U.S.B. හෝ C.D. යනු ඉංගිරිසි හෝඩියේ තවත් අකුරු පහක් පමණක් වූ යුගයක රවි ශංකර් පිළිබඳ වැඩිමනත් තොරතුරු සෙවීම උගහට වීම විශ්මයට කාරණයක් නම් නොවේමය.

වසර කිහිපයක් ගත විය. උතුරු මැද සහ නැගෙනහිර පළාත් මායිමේ රාජ්‍ය ව්‍යාපෘතියක රැකියාවක් ලැබ මම නිවසින් පිටවීමි.මහ වන මැද නේවාසිකව ගෙවුනු තනිකඩ ජීවිතයට ඉසුඹුවක් වූයේ හිරු අස්තගතවන හෝරාවෙහි සද්ධි විහාරික සමරුචි සහෘදයන් හා එක්ව සතුටු සාමීචියෙහි යෙදීම පමනකි. ඊට උත්ප්‍රේරක වශයෙන් බොහෝවිට මත්පැන් ද යොදා ගැණිනි.මා හා එකම නිල නිවාසයෙහි විසූ එකෙක් ශාස්ත්‍රීය සංගීතය යම් තරමක් දුරට හැදෑරුවෙක් විය.සිතාරය වාදනයෙහි ද නිපුණ වූ හෙතෙම මුල් වර වැටුප් ලබා නිවෙස බලා ගොස් ආපසු එද්දී වයලීනයක් ද රැගෙන ආවේය.

පුරා සඳ ඈත දිඹුලාගල කඳු මස්තකය පසුබිම්කොට නැඟී අවට ඒකාලෝකකල බොහෝ නිහඬ රාත්‍රියන්හි විටින් විට උස් පහත්වන රැහැයි නාදයට කන් දෙමින් අපි උත්තර භාරතීය සංගීතය, රාග ආදී බොහෝ දේ ගැන කතා කලෙමු.සිතාරය, තම්පුරාව, එස් රාජය සහ දිල් රුබාව එදවස අපේ කතාබහට වස්තු විෂය විය. සාද නිවෙස ඉදිරිපිට වැඩුණු මයිල ගස යට රවුමට තැබූ වේවැල් පුටුවල අසුන්ගත් අපි ඔහුගේ වයලීන නාදයට සවන් දෙමින් මත්පැන් වීදුරු හිස් කලෙමු.

එක් සති අන්තයක නිවෙස බලා ගිය උක්ත සහෘදයා සඳු දින සවස පෙරලා පැමිණ අප නිවස ඉදිරියේ ජීප් රථයෙන් බැස්සේ මුව පුරා සිනාසෙමිනි.

'' අඩෝ රවිශංකර්ගෙ ඊස්ට් මීට්ස් වෙස්ට් රෙසයිටල් එකේ කැසට් එකක් හම්බ උනා. ''
 
එකෙණෙහිමම මසිත දිවගියේ වසර කිහිපයකට පෙර අතීතයක රූපවාහිනිය ඉදිරියේ මා ගෙවූ ඒ සොඳුරු සැඳෑවන් වෙතටය.

'' ඒයි එහෙනං අද මොනව හරි කරන්ට වෙයි.....මගෙ ගාව ඇති එකහමාරක් විතර…'' 

'' එව්ව හරි යන්නෙ නෑ බං. රවි ශංකර් අහන්ට...මම ගෙනාව ඒකට හරියන නියම බඩු...ඉඳපංකෝ පොඩ්ඩක් ''
 

ඔහු පැවසුයේ ඉඟිමරමිනි.

එදින පුරා සඳ නොවතුදු අඩ සඳක් පායා තිබුණු බව මට මතකය. මයිල ගසේ අතු පතරින් දිස් වූ අහස තැනින් තැන විසිර පැවති සුදුවන් වළා පසුබිම් කොටගෙන ඉගිල ගියෝ අහර සොයමින් නැගෙනහිර ක්ෂිතිජයේ කඳු වලල්ල කරා පියඹන වව්ලෝය.ඉතා ඉහළින් පියා සර කල උන් කෑගසන අමිහිරි නාදය ඉඳහිට අප සවනත වන්නේ හමායන සුළඟ මඳක් ඉහිල් වූ විටදී පමණි.

සාලයේ දොර අසලම වූ විදිලි කෙවෙණියට සවිකල පේණුවෙන් නික්මුනු රැහැන ඔස්සේ ගලා ආ විදුලි බලයෙන් පණ ලත් කැසට් වාදන යන්ත්‍රය අප අසල වූ තුන් පා කනප්පුව මත හිඳ අවට පරිසරයට මුදා හරින්නේ සිත මත් කරවන සිතාර් සහ වයලීන වාදනයකි.

මම අඩවන් වූ දෑසින් යුතුව ඊට සවන් දුන්නෙමි.

'' මේ... මේකෙං ඇදපං උගුරක්..... ''

අඩ හෝරාවක් පමණ වෙහෙසී නිමකල දුම් වැටිය හේ මා වෙත දිගු කළේය.

දුම් වැටිය දල්වා පපුව පුරා දුම් රොටු උකහාගත් මම හුස්ම ඉහලට ඇද දෑස් තරව පියාගතිමි.

සිතාරය සහ වයලීනයෙහි ඒක මිතිය ඔස්සේ මත්ව ඉපිලෙමින් කොහේදෝ පාවයන්නට තැත් දරණ සිත මම මුදා හැරියෙමි.

මයිල ගසේ අතු පතර අතර සිට මම වේවැල් පුටුවේ දිග ඇදී දෑස් පියාගත්වනම හිඳින මම දෙස බලා සිටියෙමි.

සාම්‍යනාමධාරී ඒ අනූපම ගාන්ධර්වයා තම සිතාරයේ තත් හඬවමින් ඒ නිමේශයෙහී අපූර්වත්වය සහස්වරකින් වර්ධනය කරමින් සිටියේය.

සුබ ගමන්...මහා ගාන්ධර්වයාණනි.....ඔබට සුබ ගමන්!!!